Ürün Reçete Bilgileri

Ürün Reçeteleri Üretim Reçetesi ve Fason Reçetesi olarak iki seçenekten oluşur. Fason Reçeteleri, fason üretimlerde; Üretim Reçeteleri normal üretim süreçlerinde kullanılmaktadır.

Ürün reçete bilgileri aşağıdaki bölümlerden kaydedilir:

• Reçete Ana Bilgileri
• Revizyon ve Rota Bilgileri
• Reçete Revizyon Satırları

Reçete Ana Bilgileri

Bu bilgiler ürün reçetesi geneli için geçerli olan ve mühendislik değişikliği işlemlerinden etkilenmeyen temel bilgilerdir.    

Reçete Kodu: Ürün reçetesi kayıt kodudur. Kodlama yaparken sayı ve harf birlikte kullanılabilir. Üretim emirleri, bu alanda verilen reçete kodu kullanılarak verilir.

Reçete Açıklaması: Ürün reçetesinin adı ya da açıklayıcı bilgisidir.

Özel Kod / Özel Kod 2: Reçeteleri gruplamak amacıyla kullanılan ikinci bir kodlama alanıdır. Kodlamada sayı ve harf birlikte kullanılabilir.

Yetki Kodu: Kayıt bazında yetki tanımlanması için kullanılır. Her kullanıcının iş tanımına göre, kullanabileceği kayıtlar değişik olabilir. Kayıt bazında yetki kodu belirli reçeteler ve üretim emirleri girişini, değiştirilmesini, incelenmesini veya kullanılmasını kısıtlamak için kullanılır.

Statüsü: Üretim reçetesinin, üretim emirlerinde kullanılıp kullanılmayacağının belirlendiği alandır. Kullanımda ve Kullanım Dışı olmak üzere iki seçeneklidir. Kullanımda seçimi yapıldığında ürün reçetesi aktif durumundadır ve üretim emirlerinde kullanılır. Kullanım Dışı seçiminde ise pasif durumdadır ve üretim emirlerinde kullanılamaz.

Ana Ürün Kodu: Bu reçete kullanılarak yapılacak üretim sonucu elde edilecek ana ürün kodudur. Ürün reçetesi 

• Malzeme
• Malzeme Sınıfı için tanımlanır.

Ana ürün türü malzeme ise,

Ürün reçetesinin hangi malzemenin üretilmesi için oluşturulduğunu gösteren ürün(mamul) kodu, sistemde kayıtlı malzeme tanımları arasından seçilir. Bu alandan ulaşılan malzemeler listesinde yalnızca mamul, yarı mamul ve malzeme sınıfı türündeki kayıtlar seçilebilir. Aksi halde, program seçilen malzeme türünün uygun olmadığına dair kullanıcıyı uyarır.

Ana ürün türü MT/MS ise,

Ürün reçetesi sadece malzemeler için değil, belirli bir malzeme sınıfı için de tanımlanır. Bu durumda ana ürün olarak malzeme sınıfı seçilmelidir. Ürün grupları(sınıfları) için yapılan ürün reçetesi tanımları, o grubun altında yer alan tüm malzemeler için geçerli olabileceği gibi, grup altında yer alacak belirli malzemeler için de uygulanabilir. Bu durumda, ana ürün malzeme sınıfı seçildikten sonra (genel malzeme sınıfı) reçete içerisinde F9/sağ fare düşmesi menüsünde yer alan Dağıtım Şablonları Uygula veya Malzeme Sınıfı Detay Satırları pencerelerinden reçetesi oluşturulacak malzemeler seçilmelidir. Malzeme sınıfı türü Tablolu ise reçete F9/sağ fare tuşu menüsünde yer alan seçenek Malzeme Tablosu olacaktır.

Açılan pencereden üretilecek malzemeler seçilir ve üretimde kullanılacak diğer malzemelerin miktar hesaplamasında kullanılacak miktar formülü verilir. 

Ürün Hattı Kodu: Ana ürünün hangi ürün hattı için üretileceği bu alanda belirlenir. Ürün hattı kayıtları listelenir ve ilgili tanım seçilir.

Revizyon ve Rota Bilgileri

Reçete üzerinde yapılan her türlü değişikliğe mühendislik değişikliği denir. Reçete üzerinde yapılan mühendislik değişiklikleri sonucunda reçetede ortaya çıkan her türlü değişiklik ayrı bir revizyon kaydı olarak tutulur ve ürün reçetesi ana bilgiler kaydına bağlı olarak izlenir. Ürün reçetesinin değişebilen bilgilerine ve bunlara bağlı girdi / çıktı malzemelerin tanımlandığı satırlara ürün reçetesi revizyonu adı verilir. Her revizyon bir reçetedir. İçeriği değişen her reçete yeni bir revizyon kodu verilerek kaydedilir. Geçmiş revizyon kayıtlarına ulaşılabilir ve üretim istenen revizyon ile başlatılabilir. Üretim tanımları işlemler menüsü mühendislik değişikliği işlemleri ile reçetelerin revizyon işlemleri gerçekleştirilir ve işlemler menüsündeki ürün reçete revizyon güncelleme işlemi ile reçeteler yeni revizyon bilgileri ile güncellenir. Bu güncelleme sonucunda ürün reçeteleri listesinde eski reçete, revizyon edilmiş haliyle yer alır. Ürün reçetesi ana tanım kaydına bağlı revizyon kayıtlarına ürün reçetesi listesi F9/sağ fare düğmesi menüsünden “revizyon listesi” ile ulaşılır.  

Ürün Reçetesi Revizyon Kaydı

Mühendislik değişiklikleri sonucunda ürün reçetesinin değişebilen bilgilerine ve bunlara bağlı girdi/çıktı malzemelerinin tanımlandığı satırlara Ürün Reçetesi revizyonu adı verilir.

Revizyon bilgileri iki bölümden oluşur:

 1. Revizyona ait genel bilgiler

 2. Ürün Reçetesi Revizyonuna bağlı girdi/çıktı satırları 

Genel Bilgiler

Revizyon Kodu / Açıklaması: Reçete revizyon kodu ve açıklamasıdır. Her mühendislik değişimi sonucu reçete yeni bir revizyon kodu ile kaydedilir, her değişiklik yeni bir revizyon kaydıdır. Reçeteler revizyon kodlarına göre işlem görürler.

Rota Kodu / Açıklaması: Ürün reçetesi revizyonuna ait rota kodudur. Rota, ürün reçetesinde tanımlanan malzemelerin üretim sırasında hangi işlemlerden (operasyonlardan) geçeceğini belirlemek için kullanılır. Burada seçilen rota ürün reçetesi revizyonu ile ilişkilendirilir.

Rotasız: Rotasız üretim yapılacaksa kutucuk işaretlenir. Burada amaç, rota ve operasyon tanımlamadan reçeteyi istasyona bağlamaktır. Seçenek işaretlendiğinde rota kodu ve açıklaması alanları otomatik olarak “Rotasız” olur. Bunun sebebi, rotasız işaretli ürün reçetesinin rotasız tipinde tek operasyonu olmasıdır.

Ürün Reçetesi-Reçete Detayları sayfasında “Süreleri Üretimde Kullan” kutucuğu bulunur. İşaretlenmesi durumunda, miktar bağımlı ya da miktar bağımsız sürelerden birine bilgi girişi zorunludur. Burada belirtilen süreler üretim emri süresi olarak kabul edilir. Üretim emri içerisinde Rotasız reçetenin seçimi yapıldığında ve F9-Hesapla denildiğinde, uygun iş istasyonu bilgisi ve iş istasyonlarının süre bilgileri ilgili alanlara gelir.

 Rotasız seçeneği ile otomatik ya da manuel reçete tanımlanabilir.

• Rotasız kutucuğu işaretlendiğinde aktif olan Reçete Detayları sayfasındaki “Süreleri Üretimde Kullan” kutucuğu da işaretlenirse, “İş İstasyonunu Üretimde Kullan” alanı aktif olacaktır. Bu alandan istasyon seçip istasyondaki üretim sürelerini de Reçete Detayları sayfasında bulunan miktar bağımlı ve miktar bağımsız süre alanından girerek reçete oluşturulur. Reçete içerisinden istasyon seçip oluşturulan ürün reçetesine ait operasyon bilgileri “ROTASIZ” operasyon kartı içerisinde yeni bir satır oluşturarak otomatik olarak kaydedilir.

• Rotasız kutucuğu işaretlendiğinde aktif olan Reçete Detayları sayfasındaki “Süreleri Üretimde Kullan” kutucuğu işaretlenmezse reçete kaydedilir ancak süre ve istasyon bilgisi reçetede yer almayacağı için “ROTASIZ” operasyon kartı içerisinde yeni bir satır oluşturmaz. Rotasız operasyon kartı içerisinde satıra iş istasyonu / iş istasyonu grubu seçilip koşul alanında da Ana Ürün Kodu, Operasyona Giren Ana Ürün Kodu, Reçete Kodu, Operasyona Giren Reçete Kodu, Revizyon Kodu, Operasyona Giren Revizyon Kodu, Ana Ürün varyantlı ise fonksiyonlar kısmında _TTLAMNTCLC(,,) fonksiyonu ile varyantlar tanımlanarak manuel olarak reçete oluşturulabilir.

Fason Cari Hesap Bilgileri: Fason cari hesap bilgileri alanı “Fason Reçetesi” penceresinde yer alır. Parametreler sekmesinde “Fason Üretim” kutucuğu işaretli olan cari hesaplar listelenir ve seçim yapılır. Fason reçetesinin kaydedilebilmesi için fason cari hesap alanı zorunlu bir alandır.

Reçete Detayları

Planlama - Miktar Bağımlı / Bağımsız Süreler (dak.): Programda, kaynak ve üretim planlama sisteminin kullanılması durumunda Ana üretim çizelgeleme (MPS) ve Malzeme ihtiyaç planlama (MRP) hesaplama işlemlerinde kullanılacak süre bilgileridir.

Süreleri Üretimde Kullan: Ürün reçetesinde belirtilen miktar bağımlı ve miktar bağımsız süreler üretim emirlerinde kullanılacaksa işaretlenir. İşaretli olduğunda miktar bağımlı ya da miktar bağımsız süre alanlarına bilgi girişi zorunludur. Burada belirtilen süreler üretim emri süresi olarak kabul edilir. Üretim emri içerisinde Rotasız reçetenin seçimi yapıldığında ve F9-Hesapla denildiğinde, uygun iş istasyonu bilgisi ve iş istasyonlarının süre bilgileri ilgili alanlara gelir. 

Miktar bağımlı süre (dak.): Malzeme ve Operasyon kayıtları içinde tanımlanan sürelerden farklı olarak, ürün reçetesinde tanımlanan ana ürünün temininde, temin süresini talep edilen malzeme miktarına bağlı olarak etkileyen süre "miktar bağımlı süre" olarak tanımlanır.

Miktar bağımsız süre (dak.): Malzeme ve Operasyon kayıtları içinde tanımlanan sürelerden farklı olarak, ürün reçetesinde tanımlanan ana ürünün temininde, temin süresini talep edilen malzeme miktarına bağlı olmaksızın girilen süre kadar etkileyen süre "miktar bağımsız süre" olarak tanımlanır.

Örtüşme Tipi: Planlama modülünde MPS/MRP kullanılması durumunda bu alanlara girilen rakamlar dikkate alınır. Girdi tipindeki yarı mamullerin üretim başlangıç tarihlerinin hesabının yapılması örtüşme miktarlarına bakılarak yapılır. Reçete patlatması sırasında bir sonraki üretim emrinin, önceki üretim emrinin ne kadarı üretildiğinde başlayacağı bilgisi örtüşme miktarı alanına yazılır. Örtüşme oranı ile ise ihtiyaç miktarının yüzdesel miktarı belirlenerek aynı işlemler yapılır.

Örnek:

Rç.001

Miktar Bağımlı Süre: 10 dk

Miktar Bağımsız Süre: 10 dk

Örtüşme: Yok

Ana Ürün: MM.001 - 1 adet

Girdi: YM.001 - 1 adet (Temin Şekli Üretim)

Rç.002

Miktar Bağımlı Süre: 10 dk

Miktar Bağımsız Süre: 10 dk

Örtüşme: Miktar 40

Ana Ürün: YM.001 - 1 adet

Girdi:    YM.002 - 1 adet (Temin Şekli Üretim)

Rç.003

Miktar Bağımlı Süre: 10 dk

Miktar Bağımsız Süre: 10 dk

Örtüşme: Oran (%20)

Ana Ürün: YM.002 - 1 adet

Girdi: HM.001 - 1 adet

100 adetlik bir MM.001 ihtiyacı olduğunda yukarıdaki verilere göre,

YM.001:100 adet üretilecek        YM.002:100 adet üretilecek        HM.001:100 adet kullanılacaktır.

YM.001 üretilmesine, YM.002’nin üretimine başlamasından

(100(YM.002 ihtiyaç miktarı)*%20(YM.002 örtüşme oranı))*10dak(YM.002 Miktar bağımlı süre)+10dak(YM.002 Miktar Bağımsız süre) süre kadar sonra başlanacaktır.

MM.001 üretilmesine ise YM.001’in üretime başlamasından

40(YM.001 örtüşme miktarı) *10dak(YM.002 Miktar bağımlı süre)+10dak(YM.002 Miktar Bağımsız süre) süre kadar sonra başlanacaktır.

Değişkenler

Bu bölümde reçete koşullarında formül ve katsayı alanlarında sık olarak kullanılan değerler kullanıcı tanımlı değişkenler olarak kaydedilir. 10 adet tanımlı değişken kaydedilebilir.

Genel Gider Formülü (Yerel / Raporlama): Üretim Reçetelerinde yer alan Genel gider tanımları,  genel giderlerin, muhasebe hesaplarından maliyet nesnelerine dolayısıyla mamullere yüklenmesi için kullanılır.

Bu formül gerek Toplu Standart Reçete Maliyeti hesaplamalarında gerekse Reçete Maliyeti hesaplamalarında öndeğer olarak kullanılabilecektir.

Reçete revizyonunda tanımlı genel gider formülü, “Reçete Maliyeti” hesaplama penceresine öndeğer gelecek ama kullanıcı bu formülü değiştirebilecektir. Bu formül sayesinde giderler hesaplanır ve malzeme maliyetine dağıtılır.

Reçete maliyeti= åmalzeme maliyeti+åkaynak maliyeti+åtoplam genel gider maliyeti

İşçilik Formülü (Yerel / Raporlama) : Fason Reçetelerinde yer alan işçilik formülü tanımları, fason üretimde kullanılan işçilik giderlerin, muhasebe hesaplarından maliyet nesnelerine dolayısıyla mamullere yüklenmesi için kullanılır.

Bu formül gerek Toplu Standart Reçete Maliyeti hesaplamalarında gerekse Reçete Maliyeti hesaplamalarında öndeğer olarak kullanılabilecektir.

Reçete revizyonunda tanımlı işçilik formülü, “Fason Reçete Maliyeti” hesaplama penceresine öndeğer gelecek ama kullanıcı bu formülü değiştirebilecektir. Bu formül sayesinde işçilik giderleri hesaplanır ve malzeme maliyetine dağıtılır.

Reçete Detayları 2

Var olan ürün reçeteleri üzerinde, müşteri isteğine bağlı değişiklikler yapabilmek ve özel reçete oluşturmak için talep fişleri ve satış siparişleri üzerinde Revizyon Ekle (Konfigürasyon) seçeneği kullanılarak oluşan revizyonlar, Ürün Reçetesinde yer alan Reçete Detayları 2 sayfasından incelenir. 

Reçete Revizyon Satırları

Reçete revizyon satırları, üretimde kullanılacak ürün reçetesine ait malzeme girdi / çıktı satırlarıdır. Reçete revizyon satırlarında üretilecek mamul ve yarı mamul bilgileri ile bu mamul ve yarı mamullerin üretiminde kullanılacak malzemelere ait bilgiler satır tipi belirtilerek kaydedilir. 

Reçete satır özellikleri şu şekilde özetlenebilir: 

Üretim emrinde ilgili ürün reçetesi hangi malzemenin üretiminde kullanılıyorsa ana ürün satırı o malzeme için geçerli olacaktır. Ürün reçetesinin ilk satırı (ana ürün satırı) program tarafından otomatik olarak oluşturulur. Ana ürün satır bilgisi, ürün reçetesi satırının ait olduğu revizyonun bağlı olduğu ürün reçetesi ana kaydında belirlenmiş olan ana ürün kodudur. Program, Ana Çıktı tipinde bir ürün reçetesi satırı oluşturur ve malzeme kodu olarak reçete ana bilgilerde verilmiş olan ana ürün kodu görüntülenir. Kullanıcı bu satırın tipini ve malzeme kodunu değiştiremez. Sadece, bu üründen ne kadar üretileceğini, ürünün hangi birim üzerinden, hangi operasyon ile üretileceğini girer ve malzemenin üretimi ile ilgili diğer bilgileri tanımlar. 

Eğer ürün reçetesi tek bir malzemeye değil de bir malzeme grubuna (sınıfına) ait ise (ürün reçetesi ana tanımında ana ürün kodu olarak bir malzeme sınıfı seçilmişse), ürün reçetesi satırının bu sınıfa dahil olan malzemeler içerisinde hangisi veya hangilerinin üretimi için geçerli olacağını belirlemek amacıyla, ürün reçete satırında seçilen malzeme sınıfı türüne göre malzeme sınıfı detayları, dağıtım şablonu uygula ya da malzeme tablosu seçenekleri kullanılır (F9/sağ fare düğmesi menüsü) ve üretilecek malzemeler ile miktarları kaydedilir. 

Eğer bu işlem yapılmazsa, tanımlanan satır ana ürün olarak belirlenmiş malzeme sınıfına bağlı olan her tür malzemenin üretiminde geçerli olacak anlamına gelir. 

Not: Reçete satırlarında ana ürün hariç diğer satırlarda F9 menüdeki "Satır Çokla" seçeneği kullanılarak ilgili satır bir alt satıra kopyalanır. 

Reçete Satır Bilgileri

Reçete satırları, ürün reçetesi revizyonuna ait girdi / çıktı satırlarıdır. Ürün reçetesi satırlarında üretimde girdi ya da çıktı olarak kullanılacak malzemelere ait bilgiler kaydedilir. Satır sayısı sınırı yoktur. Satırlarda üretimde kullanılacak malzemelerin yanı sıra bu malzemelerin miktar, birim bilgileri ile üretim sürecine katkıda bulunan diğer bilgileri kaydedilir. Ana ürün tipindeki ilk reçete satırı program tarafından otomatik olarak oluşturulur. 

Ürün reçetesi satır bilgileri şunlardır: 

Satır Tipi: Reçete satır türünü belirtir. Satır tipi alanı aşağıdaki seçenekleri içerir: 

• Ana Ürün
• Girdi
• Sanal Yarı Mamul
• Ek Ürün
• Yan Ürün

Burada belirtilen satır türüne göre kaydedilen bilgiler farklılık gösterecektir. 

Ana Ürün: Reçete ile üretilecek olan ana ürün (çıktı) satırıdır. Ana ürün bilgilerini içeren satır reçetede koyu renkte görüntülenir. Reçete ana bilgiler bölümünden girilir, otomatik olarak satıra gelir ve değiştirilemez. 

Girdi: Reçete ile üretilecek olan malzemelerin (çıktıların) üretiminde kullanılacak malzeme bilgilerinin kaydedildiği satırdır tipidir. 

Sanal Yarı Mamul: Ana mamulün üretimi sırasında üretilmesi gereken ve üretilen ve aynı süreçte tüketilen, stok takibi yapılmayan yarı mamullerdir. Mamul reçetesindeki yarı mamul satırının sanal yarı mamul olması durumunda, ana ürüne bir üretim emri verildiğinde aynı üretim emri içinde bu yarı mamul (SYM) önce üretilir sonra tüketilir ve ana ürün elde edilir. Yarı mamul reçete içerisinde sanal olarak tanımlanmışsa bağlı olduğu reçeteye üretim emri verilip ihtiyaç hesaplaması yapıldığında bu yarı mamulün stoktaki miktarı göz önüne alınmaz. Sanal yarı mamul reçete satırlarına yalnızca yarı mamul türündeki malzemeler seçilebilir. Program başka bir tür malzeme seçimine izin vermez, kullanıcıyı uyarır. 

Ek Ürün: Üretim sonucunda ana ürünün yanında çıkması planlanan ve elde edilen mamul yada yarı mamuldür. Ek ürün için, ek ürün olarak çıktığı reçete kullanılarak üretim emri verilebilir. Aynı reçete ile bir ana ürün ve çok sayıda ek ve yan ürün bilgileri girilebilir. Ek ürün reçete satırlarına yalnızca mamul, yarı mamul türündeki malzemeler seçilebilir. Ek ürün satırlarında üretilecek çıktı, malzeme veya malzeme sınıfı türünde olabilir. Ek ürünün malzeme sınıfı (genel veya tablolu) olması durumunda, ek ürüne ait alt malzemelere de ulaşılır. Bununla birlikte malzeme sınıfı tipindeki bu çıktı satırlarının alt malzemeleri arasında da malzeme sınıfı bulunuyorsa, koşul malzeme (sınıfı) kodu alanından bu malzeme sınıflarına da ulaşılıp seçim yapılabilir. Ek ürün satırları da ana ürün satırı gibi koyu renk görünür. 

Yan Ürün: Üretim sonucunda ana ürünün yanında elde edilen, çıkması planlanmayan mamul yada yarı mamuldür. Yan ürün planlanabilir bir çıktı değildir ve yan ürün için üretim emri verilemez. Yan ürün satırlarında üretilecek çıktı, malzeme veya malzeme sınıfı türünde olabilir. Yan ürünün malzeme sınıfı (genel veya tablolu) olması durumunda, yan ürüne ait alt malzemelere de ulaşılır. Bununla birlikte malzeme sınıfı tipindeki bu çıktı satırlarının alt malzemeleri arasında da malzeme sınıfı bulunuyorsa, koşul malzeme (sınıfı) kodu alanından bu malzeme sınıflarına da ulaşılıp seçim yapılabilir. 

Türü: Ek ürün ve yan ürün tipindeki çıktı satırlarında, üretim sonucu elde edilecek mamul türünü belirtir. Bu alan iki seçeneklidir: 

• Malzeme
• Malzeme sınıfı

Ana ürün dışında aynı reçete ile üretilen bu ek ve yan ürünler bir malzeme olabileceği gibi genel ya da tablolu malzeme sınıfı türünde de olabilir. Genel/Tablolu malzeme sınıfı türündeki ek ve yan ürün detayları sağ fare düğmesi menüsündeki Malzeme Sınıfı Detayları ve Malzeme Tablosu seçenekleri ile kaydedilir. 

Malzeme Kodu ve Açıklaması: Üretimde kullanılacak girdi ya da elde edilecek malzeme kod ve açıklamasıdır. Bu alanlardan ulaşılan malzeme ya da malzeme sınıfı listelerinde girdi olarak kullanılacak malzeme ya da malzeme sınıfları sürükle*bırak (drag-drop) özelliği ile reçete satırlarına toplu ya da tek tek aktarılabilir. 

Üretici Kodu: Talep fişi satırında yer alan malzemenin Üretici Kodu bilgisidir. Üretici kodu alanına bilgi girişi yapıldığında ilgili malzeme satırda yerini alır. 

Varyant Kodu: Malzemenin varyantlı olması durumunda, satırda formül ya da koşul belirtmeden ilgili malzemenin varyant bilgisinin girildiği alandır. Malzeme varyantlarına ulaşılarak seçim yapılır. 

Miktar Formülü: Üretimde, üretilecek ana mamul miktarına karşılık üretilmesi gereken ve girdi olarak kullanılması gereken malzemelerin miktarları miktar formülü ile hesaplanır. Çıktı satırlarına üretilecek malzeme miktarı, girdi satırlarına ise çıktı malzemeleri elde etmek için gerekli malzeme miktarı, sabit bir miktar olarak ya da miktar hesaplamasında kullanılacak belirli bir formül ile girilir. Miktar, sabit bir değer olarak verilebileceği gibi formül verilerek de hesaplanabilir. 
Formül kullanımı reçetenin tüm satır tipleri için geçerlidir. Malzeme sınıfı türündeki satırlar için malzeme sınıfı detay satırları penceresinden de malzeme sınıfı altındaki malzemeler için formül tanımlanabilir. Miktar formülü, aritmetik ve mantıksal operatörler ve tanımlı parametreler yardımıyla belirlenen formüldür. Formül alanında girilen bilgiler sonucu hesaplanan miktar, reçete satırı miktar alanına otomatik olarak gelir ve kullanıcı tarafından değiştirilemez. Miktar alanına doğrudan bilgi girilemez. Miktar sabit bir değer olarak verilecekse de bu değer yine formül alanından girilir. Formül tanımlanırken hatalı parametre kullanılması durumunda reçete satırı kırmızı renk alır. Reçeteye yeni bir satır eklendiğinde 'P1' değeri formül alanına öndeğer olarak gelir. Malzeme sınıfı tipi satırlar için bu durum geçerli değildir. 
Miktar formülü penceresi, formül yazılacak alan, standart alanlar, kullanıcı tanımlı alanlar ve fonksiyonlar olmak üzere dört ana bölümden oluşur. Standart alanlar malzemelere ait parametreleri içerir. Bu parametreler ana ürünle ilgili parametreler ve seçilen malzemeyle ilgili parametreler olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Seçilen malzeme ile ilgili parametrenin hangi malzeme için geçerli olacağı reçete satırındaki "formülde kullanılacak malzeme" alanından belirtilir. 

Standart parametreler şunlardır: 

Kullanıcı Tanımlı Alanlar / Reçete Sabitleri 

Reçete girdi ve çıktı satırlarında miktar hesaplarında kullanılacak formüller belirlenirken programda tanımlı mevcut parametreler dışında kullanıcı tarafından tanımlanabilen firma geneli için belirlenmiş firma reçete sabitleri de kullanılabilir (sıcaklık, genleşme katsayısı vb). 

Reçete sabiti, reçete satırında kullanılan miktar hesaplama değeridir. Reçete üzerinde sağ fare tuşu menüsündeki Reçete Sabitleri üzerinden F9 menüsünde "firma üretim sabiti seç", "firma üretim sabitleri kümesi seç" alanlarından ya da üretim tanımları ana kayıtlar altından "üretim sabitleri" bölümünden kaydedilir. 

Açılan kart üzerinde, tanımlanmak istenen sabite ait 

• Kod (Firma üretim sabitleri kodu her zaman 'C_' ile başlar. Kullanıcı kodun 'C_' ile başlayan bölümünü silemez, değiştiremez.)
• Açıklama
• Küme Kodu (Üretim sabitlerini gruplamak ve formül penceresine reçete sabitlerini grup olarak seçmek için kullanılır. Üretim sabitleri aynı küme kodu verilerek gruplanabilir)
• Öndeğer ( Miktar öndeğeridir) alanları yer alır. 

Burada tanımlanan firma üretim sabitlerine reçete üzerinden açılan Reçete Sabitleri menü dizisiyle ulaşılarak reçete formül tanımlarında kullanılmak istenen firma sabitleri seçilir ve miktar formülü alanından F10 yardımıyla ulaşılan formül tanımlama penceresinde seçilen reçete ile ilişkilendirilen sabitler de yar alır. 

Fonksiyonlar 

Formülde standart ve tanımlı alanlar ile birlikte kullanılacak fonksiyonlardır. 

Miktar: Miktar formülü alanında yapılan formüle göre hesaplanan girdi/çıktı miktarı bu alanda görüntülenir. 

Birim: Reçete ile üretilecek çıktıların ve üretimde kullanılacak malzemelerin hangi birim üzerinden işlem göreceğini belirtir. 

Formülde Kullanılan Malzeme Kodu/Açıklaması: Satırlarda girdi ve çıktı malzemeler için miktar hesaplanırken formül içerisinde kullanılan parametrelerin (en, boy, miktar, vb.) hangi malzeme üzerinden hesaplanacağı "formülde kullanılan malzeme" alanında belirlenir. Bu alan ana ürün türü malzeme sınıfı olarak seçildiğinde ve miktar formülü alanında miktar hesaplamada geçerli olacak olan P21-P56 arası parametreler seçildiğinde kullanılır. Üretilecek olan malzeme türü malzeme sınıfı olarak seçilmişse miktar hesaplanırken, satırdaki girdiler malzeme sınıfı altındaki hangi malzemenin üretiminde kullanılacaksa formülde kullanılan malzeme alanına o malzeme seçilir. Malzeme sınıfı altında 10 malzeme olduğunu düşünelim. Bu on malzemeden bir tanesinin üretimi için girdi satırı oluştururken miktar formülü P21 olarak belirlendiğinde, bu, formülde kullanılacak malzeme (üretilecek olan malzeme) miktarı kadar girdi ihtiyacı olduğu anlamına gelir. 

Varyant Formülü: Reçete ile üretilecek malzemenin varyantlı olması durumunda, Çıktı satırlarına üretilecek malzeme miktarı, girdi satırlarına ise çıktı malzemeleri elde etmek için gerekli malzeme miktarının belirtilmesinde kullanılır.

Varyant formülü alanında ana ürün özellikleri ile girdi özellikleri eşleştirilir. 

Kullanımı iki şekilde olabilir: 

Girdi Malzeme Kodu. Özellik Kodu= Ana Ürün Kodu. Özellik Kodu 

Bu şekildeki kullanımda girdi özellik değeri ana ürünün özellik değeri olsun anlamına gelir. 

İkinci bir kullanım ise 

Bu kullanımda koşul varyant seçeneği ile beraber kullanılır. Bu kullanımdaki anlam ise ana ürün özellik değeri X olduğunda girdi özellik değeri Y olan varyant kullansın şeklindedir. 

Varyant Koşulu: Reçete ile üretilecek malzemenin varyantlı olması durumunda, üretilecek ya da kullanılacak malzeme için istenen koşulun belirlenmesinde kullanılır. Açılan Formül/Koşul girişi penceresindeki alanlardan üretilecek mamul için gerekli koşullar tanımlanır. 

Operasyon Kodu/Açıklaması: Ürün reçetesinde, satırlarda yer alan girdi ve çıktı malzemelerin hangi operasyon ile üretileceği ve hangi operasyonlardan geçerek çıktı halini alacağı bu alandan belirlenir. Operasyon kodu ve açıklaması alanlarından ürün reçetesi revizyonuna ait rota dahilindeki operasyonlar listelenir ve üretilecek ve ya üretimde kullanılacak malzemenin ilgili olduğu operasyon seçilir. Ürün reçetesinde rota bilgisi girilmeden satırlarda operasyon seçilemez. Aynı girdi malzeme farklı satırlarda seçilebilir ve dolayısıyla farklı operasyonlarla ilişkilendirilir. Ancak aynı çıktı malzeme farklı satırlarda seçilemez ve tek operasyonla ilişkilendirilebilir. 

Operasyon Süresini Etkiler: Her bir operasyonun hangi iş istasyonunda gerçekleştirileceği ilgili operasyon tanımı yapılırken ihtiyaç satırlarında asgari – azami miktar ve başlangıç tarihi kontrolleri yapılarak saptanır. Eğer reçetede söz konusu operasyona girdi veya çıktı olarak katılan malzemelerden herhangi biri operasyon süresini etkiler yönünde işaretlenmişse asgari – azami miktar kontrolleri söz konusu malzemenin miktarına göre yapılır. Aynı operasyon için (iş emri için) birden fazla malzeme seçilmiş ise tüm malzemelerin miktarları toplamına göre (birimler dikkate alınmaksızın) kontrol yapılır. 

Girdi/Çıktı satırında yer alan malzemenin, iş istasyonunu ve iş istasyonu işlem partisi miktarını etkilemesi durumunda bu alan işaretlenir. Operasyon süresi burada yapılan seçime göre hesaplanır. Operasyon süresi hesaplanırken üretim miktarı olarak formüllerde kullanılacak miktar, reçetede operasyon süresini etkileyeceği belirtilmiş olan malzemenin miktarıdır. 

Kullanıcının aynı operasyon için birden fazla malzemeyi işaretlemiş olması durumunda ise tüm malzemelerin miktarları, üretim miktarı olarak formülde yer alacaktır. Operasyon süresi kullanıcı tarafından doğrudan girilebilir. 

Fire Faktörü: Girdi reçete satırlarında, kullanılan malzemenin üretim sürecinde vereceği fire miktarı bu alanda kaydedilir. Fire miktarı yüzde olarak verilir. 

Fire Hesaplama: Üretim sırasında girdi ve sanal yarı mamul tipindeki malzemeler için fire olacağı ve fire oranı belirtilmişse bu firenin ne şekilde hesaplanacağı bu alanda belirtilir. Ürün reçetelerinde fire hesaplaması üç farklı şekilde yapılabilmektedir: 

• Net
• Brüt (sarf miktarına göre)
• Brüt (toplam miktara göre)

Net: Net seçiminde, miktar alanında verilen malzeme miktarının sarf edilecek gerçek, net miktar olduğu varsayılır ve fire yüzdesi bu miktarın üzerine eklenir. Fire, bu miktar üzerinden ayrıca hesaplanır. Kullanılacak malzeme miktarı ve fire miktarı toplanarak stoktan düşülecektir. Örneğin; girdi malzemede net miktar 100 birim ise ve fire oranı da %20 ise; bu işlemde 100 birim sarf, 20 birim fire gerçekleşir. Toplam hammadde kullanımı 120 birim olur. 

Brüt (sarf miktarına göre): Sarf miktarının reçetede brüt olarak, yani fire miktarı ile birlikte/toplam olarak verileceğini belirtir. Yani reçetede girilen miktara hem sarf, hem de fire dahildir. Örneğin yukarıdaki örneği brüt (sarf miktarına göre) olarak girmek istersek, miktar alanına 120 girilir. Bu miktar içerisinde sarf olan miktar (1 pay), ve bunun firesi (0,2 pay) vardır. Sonuçta 120 birimi sarf ve firenin toplamı olan 1,2 paya böldüğümüzde sarf miktarı olması gereken 100 birim ve bunu da brüt miktardan çıkarırsak fire olması gereken 20 birim bulunur. 

Brüt (toplam miktara göre): Reçete girdi satırında girilmiş olan miktarın toplam hammadde kullanım miktarı olarak kabul edileceğini ifade etmektedir. Yani reçetede girilen miktara hem sarf hem de fire dahildir fakat Brüt (Sarf Miktarına Göre) hesabından farklı olarak fire hesaplanırken Net seçeneğindeki gibi işlem yapılır. Bu durumda girdi satırına brüt (toplam miktara göre) girilmiş olan 100 birim miktar; %20 fire hesabı yapılırsa 20 birim fire ve 80 birim sarf miktarı olarak ayrıştırılacaktır. 

Ölçeklenebilir: Üretilecek çıktı ve bu çıktının üretilmesinde kullanılacak malzeme miktarı arasındaki orantıyı belirlemek için kullanılır. Miktar ile ilgili koşulun belirlendiği alandır. Üretim emri verilirken reçetede verilen miktarlar ve miktar formülleri dikkate alınır. Sarf edilecek malzeme miktarı hesaplanırken ürün reçetesi baz alınır. Ana üründen her verilen miktar kadar üretildiğinde yine verilen miktar kadar girdi sarf edilecektir. Bu durum reçetedeki ölçeklenebilir alanı işaretli olduğunda geçerlidir. Ölçeklenebilir alanı işaretlenmezse üretim emrinde ana malzemenin üretilecek miktarı ne olursa olsun girdi malzemeden reçetede verilen sabit miktar kadar kullanılır. Örnek: (Ölçeklenemez) Kablo üretiminde, üretilecek kablo boyundan bağımsız olarak kullanılacak fiş takımının her zaman 1 adet olması. 

Alternatif Malzeme Kullanımı: Üretimde, ana malzemenin üretimi için gereken girdi miktarlarıyla söz konusu girdilerin eldeki stokları karşılaştırılarak ihtiyaç miktarlarının saptanması gerekmektedir. Üretim için ambarda yeterli miktarı olmayan girdi malzemeler ve bu malzemelerin ihtiyaç miktarları saptandıktan sonra bu girdiler reçetedeki alternatif malzeme kullanımı parametresinde, belirlenen yönteme göre tedarik edilebilirler. Bu parametre 4 seçeneklidir: 

• Alternatif Kullanılmayacak
• Tek Tip Malzeme Kullanılacak
• Tek Tip Alternatif Kullanılacak
• Karışık Kullanılacak

Alternatif Kullanılmayacak: Alternatif kullanılmayacak seçiminde üretim sırasında, üretilecek miktara göre girdi malzemenin bitmesi durumunda bu malzemenin alternatifi kullanılmaz. 

Tek Tip Malzeme Kullanılacak: Malzemenin sadece eksik miktarının değil tümünün tek bir malzeme ile karşılanacağı anlamına gelir. Üretim miktarının tümünü karşılayacak malzeme girdi malzemenin alternatifleri arasından belirlenir. Kullanılacak olan alternatif malzeme üretimde kullanılacak miktarın tamamını karşılar. 

Tek Tip Alternatif Kullanılacak: Bu durumda girdi malzemenin üretime katılacak miktarını karşılayabilecek alternatif malzemelerinin kontrolü yapılır. Malzemenin alternatifleri ambar ve öncelik sırasına göre kontrol edilir ve girdinin üretime katılacak miktarını karşılayacak stok durumuna sahip ilk alternatif bulunur ve üretim sırasında malzemenin eksik kalan kısmı için bu alternatif malzeme kullanılır. Alternatif malzemenin üretime katılacak girdi miktarını karşılayacak stok miktarı, girdi malzemenin, malzeme kartında tanımlanmış olan alternatif malzemelerle arasındaki bölen ve çarpan ilişkisine göre bulunacaktır. Diyelim ki, girdinin tüm alternatifleri kontrol edildi ve söz konusu ambar için, üretime katılacak girdi miktarına denk düşen stok durumuna sahip hiç bir alternatif bulunamadı. Bu durumda bir sonraki adıma geçilir. Eğer alternatifler arasında girdi malzemenin üretime katılacak miktarını karşılayan bir alternatif bulunursa, bir sonraki girdinin stok seviyesi hesabına geçilir. 

Karışık Kullanılacak: Girdi malzemenin üretimde kullanılacak olan miktarı yetersiz kalırsa, eksik kalan kısım için o miktarı tamamlayacak şekilde karttaki öncelik ve fiili stok durumuna göre birden fazla alternatif kullanılabilir anlamındadır. 

Tek tip alternatif kullanımından farkı ise girdi malzeme miktarının tamamının değil eksik miktarın alternatiflerden karşılanacak olmasıdır. 

Örnek: (Reçete alternatif parametresi) 

1 kilogram çikolata üretebilmek için 200 gram A marka süt ihtiyacı vardır. 1 kilogram çikolata üretimi için üretim emri verildiğinde A marka süt mevcudu ise 100 gramdır. A Marka sütün alternatifleri ve mevcut miktarları ise aşağıda verildiği gibidir. 

1. B marka süt 20 gr
2. C marka süt 40 gr
3. D marka süt tozu 100 gr
4. E marka süt tozu 200 gr
5. F marka süt tozu 160 gr

Reçete içerisinde A Marka süt Hammadde satırında alternatif kullanımının, 

"Tek tip malzeme kullanılacak" olması durumunda;

 Çikolatanın üretimi için A marka süt ihtiyacı karşılamadığı için 200 gramın tamamı tek bir alternatiften karşılanacaktır; 100 gr A marka süt hiç kullanılmayacak, 200 gramın tamamı E marka süt tozu ile karşılanacaktır.

Böylece çikolata tek tip hammaddeden üretilmiş olacaktır. 

"Tek tip alternatif kullanılacak" olması durumunda ise;

100 gram A marka sütün tamamı kullanılacak ve geri kanlan 100 gramlık ihtiyaç ise tek alternatiften karşılanacaktır. Bu da, malzeme kartı içerisinde alternatif penceresinde tanımlanan öncelik, asgari azami miktar, başlangıç bitiş tarihi dikkate alınarak D, E yada F marka süt tozu hammaddelerinden herhangi biri ile karşılanabilir. 

"Karışık Kullanılacak" olması durumunda;

100 gram A marka süt kullanılacak, geri kalan 100 gram için alternatif kullanımı ise, malzeme kartı içerisinde alternatif penceresinde tanımlanan öncelik, asgari azami miktar, başlangıç bitiş tarihi dikkate alınarak sırası ile B marka sütten 20 gr, C marka sütten 40 gr ve D marka süt tozundan 40 gr kullanılacaktır. 

Konsinye Kullanımı: Konsinye olarak elde bulunan malların üretimde kullanılıp kullanılmayacağının belirlendiği alandır. Reçete revizyon satırında, söz konusu malzemenin ihtiyaç miktarı hesaplanırken konsinye girişler kullanılsın denmişse planlanan eldeki stok "Gerçek stok+ Konsinye Giriş +Planlanan giriş-planlanan çıkış miktarı" olur. Eğer konsinye girişler kullanılmasın dendiyse, planlanan eldeki stok "gerçek stok+planlanan giriş-planlanan çıkış" olur. 

Koşul Malzeme (Sınıfı) Kodu ve Açıklaması: Ana ürün veya ek ürünün "malzeme sınıfı" seçilmesi durumunda, reçete satırlarında yer alan girdi malzemenin, malzeme sınıfı altındaki hangi malzemenin üretiminde kullanılacağı bu alandan belirtilir. Malzeme sınıfına bağlı alt malzemeler listelenir ve seçim yapılır. 

Ürün Reçetesi Kodu: Yarı mamul seçilen girdi satırları ile sanal yarı mamul reçete satırlarında bu alana bilgi girilebilir. Bu ürünlerin üretilmesinde kullanılan reçete kodudur. 

Ürün Reçetesi Açıklaması: Yarı mamul seçilen girdi satırları ile sanal yarı mamul reçete satırlarında bu alana bilgi girilebilir. Bu ürünlerin üretilmesinde kullanılan reçete açıklamasıdır. 

Revizyon Kodu ve Açıklaması: Üretimde girdi olarak kullanılan yarı mamul ve sanal yarı mamul için ürün reçetesi seçildiğinde, üretimde geçerli olacak reçete revizyonu bu alandan belirlenir. Seçilen reçeteye ait revizyonlar listelenir ve ilgili revizyon seçilir. Reçete seçildiğinde bu alana öndeğer olarak güncel revizyon gelir. 

Mühendislik: Reçetede mühendislik değişikliği yapıldığı zaman reçetedeki satırların değiştirilebilip değiştirilemeyeceği buradan yapılan seçime bağlıdır. Mühendislik alanı işaretlendiğinde, mühendislik değişikliği işleminde ilgili reçete satırındaki bilgiler değiştirilebilir. Bu alan işaretlenmediğinde ise reçete satır bilgileri değiştirilemez. 

Üretim: Reçete satırının Üretim Reçeteleri Güncelleme işlemlerinden etkilenip etkilenmeyeceği bu alanda belirlenir. Alanın işaretlenmesi durumunda satır bilgileri güncelleme işlemleri ile değiştirilebilir. İşaretli değilse bu satır güncelleme işlemi ile değiştirilemez. 

Üretim Durumu: Bu alana yalnızca çıktı türündeki satırlarda bilgi girilir. Satırda belirtilen çıktının her zaman üretilmesi ya da yalnızca ihtiyaç olduğu zaman üretilmesi mümkündür. Reçete için geçerli olacak seçenek seçilir. 

Maliyetlendirme: Reçete satırının Maliyetlendirme işlemlerinden etkilenip etkilenmeyeceği bu alanda belirlenir. Alanın işaretlenmesi durumunda satır bilgileri güncelleme işlemleri ile değiştirilebilir. İşaretli değilse bu satır güncelleme işlemi ile değiştirilemez. 

Maliyet Oranı: Ana ürün, ek ürün ve yan ürün reçete satırlarında maliyet bilgisinin kaydedildiği alandır. Her çıktı satırının maliyet alanına, o çıktıyı etkileyen maliyet yüzdesi yazılır. 

Satır Özel Kodu: Reçete satırı özel kodudur. Reçete satırlarını sınıflandırmak amacıyla kullanılır. 

Satır Açıklaması: Reçete satırına ait açıklamadır. 

Rotalar Arası Örtüşme Bilgileri: 

Birbirine bağlı üretim emirlerinde süre hesaplamalarının sağlıklı şekilde yapılması için rotalar arası örtüşme bilgileri ürün reçete satırlarında belirtilir. Operasyonlar arası örtüşmelerin yanısıra rotalar arası örtüşmelerin de tanımlanabilir olması MPS ve MPR çalıştırıldığında sağlıklı sürelerin elde edilmesini sağlayacaktır. 
Rotalar arası örtüşme işlemlerinde geçerli olacak bilgiler, yarı mamul ve mamul türündeki ürün reçete satırlarında kaydedilir. Bu bilgiler şunlardır: 

Örtüşme Şekli: Rotalar arası örtüşme şeklinin belirlenmesinde kullanılır. Bu alan aşağıdaki seçenekleri içerir: 

• Üretim Emirleri
• İş Emirleri

Örtüşme, burada yapılan seçime göre iş emri ya da üretim emri bazında dikkate alınır. 

Örtüşme Metodu: Bağlı üretim emirlerinde rotalar arası örtüşmenin ne şekilde dikkate alınacağını belirtir. Bu alan aşağıdaki seçenekleri içerir: 

• Başladıktan Sonra
• Bitmeden Önce

Başladıktan Sonra seçilirse, örtüşme değeri, girdinin üretimi başladıktan ne kadar sonra ana ürün üretiminin başlayacağını gösterir.

Bitmeden Önce seçilirse, örtüşme değeri, girdi üretimin bitmesine ne kadar kala ana ürün üretiminin başlayacağını gösterir. 

Örtüşme Tipi: Rotalar arası örtüşme tipinin belirlenmesinde kullanılır. Bu alan aşağıdaki seçenekleri içerir: 

• Süre
• Miktar
• Oran

Örtüşme Değeri: Örtüşme tipi alanında yapılan seçime göre (süre, miktar, oran) örtüşme değerinin belirlenmesinde kullanılır. Örtüşme tipi süre olduğunda birimi örtüşme birimi alanından belirlenir. Miktar olduğunda girilen satırın birimi örtüşme birimidir. Oran olduğunda bu alanın değerinin 100 den fazla olmaması gerekir. 

Örtüşme Birimi: Örtüme tipi süre olduğunda, birimi örtüşme birimi alanından belirlenir. Gün, saat, dakika, saniye değerlerini içerir. 

Örnek: 

Yukarıdaki değerlere göre YM.001 üretime başladıktan 3 saat sonra MM.001 üretime başlar. 

YM.001 in üretimi bitmeden 3 saat önce MM.001 üretimi başlar anlamındadır. 

YM.001 in %10 u tamamlandığında MM.001 üretime başlar 

YM.001 in %90 ı tamamlandığında MM.001 üretime başlar 

Malzeme Temini 

Üretim emri üzerinden malzeme temini işlemi yapıldığında ilgili üretim emrinde yarı mamul tipinde bir girdi mevcut olduğu durumlarda mamulün reçetesinde yer alan örtüşme bilgilerine göre malzeme temin önerileri hesaplanır. 

Yarı mamulün üretime başlangıç tarihi kaydedilmiş üretim emrine göre belirlenir.

Örtüşme bilgileri sadece tek bir üretim emri üzerinden malzeme temini çalıştırıldığında dikkate alınır. Toplu malzeme temini işleminde bu değerler gözardı edilir. 

Örnek: 

YM.001 işlem partisi: 1 İşlem Süresi= 1 saat olduğu durumda MM.001 15:00 da üretime başlamışsa YM.001 in üretime başlangıç saati 12:00 dır . 

12:00                   15:00