Enflasyon Düzeltmesi

Dökümanın ilerleyen bölümlerinde anlatılacak olan ve farklı yöntemlerle düzeltilen muhasebe hesapları dışında kalan tüm muhasebe hesapları için bir döneme ait (aylık) enflasyon düzeltmelerini yapan işlemdir.

Yıl Kodu: İşlemin çalıştırılacağı yıl kodudur.

Ay Kodu Aralığı: Mali yılın ilk ayı ile düzeltmenin yapılacağı ay kodu girilmelidir.

Örnek: XXX hesabı düzeltme işlemi. Enflasyon fark hesabı = YYY. 2. ayın 1. aya göre enflasyon oranı %10 olarak düşünülmüştür. (Düzeltme katsayısı 1.1).

Düzeltme işlemi 1. ay bakiyesini 2. ay sonuna taşır. Düzeltme yapılan ayda (2. ay) işlem yapılmaz. 1. ayın farkları 2. ay tarihiyle atılır. Örneği 3. ayda, 100 TL. mizanı ve %10’luk enflasyon oranı düşünerek ilerletseydik:

3. aydaki düzeltmeler sonucunda hesaplarda oluşan mizanlar aşağıdaki gibidir.

İşlem sırasında düzeltmelere ait hareketler yevmiye fişlerine kaydedilir. Bu fişler izlenebilir, istenirse silinip tekrar oluşturulabilir.

Tarih: Düzeltme işlemi sırasında oluşan yevmiye fişlerinin atılacağı tarihtir. Düzeltme ayının (bitiş ayı) son günü öndeğer olarak getirilir.

Düzeltme işlemi sırasında birden fazla yevmiye fişi oluşturulur;

Enf.Muh.(VUK) için 2 adet fiş; IAS 29 (SPK) için; Muhasebe Parametrelerinde, Enflasyon kar/zararı Parasal Olmayan Hesaplardan bulunsun işaretlenmişse, 2 adet fiş, Enflasyon kar/zararı Parasal Hesaplardan bulunsun işaretlenmişse, 3 adet fiş oluşturulur. Her iki uygulamada da son fiş aynıdır, vadeli hareketleri peşine indirgemek amaçlıdır ve daha sonra anlatılacaktır.

Enf.Muh (VUK) 1. Fiş; Parasal olmayan hesaplar örneklerde anlatıldığı şekilde düzeltilir, düzeltmeler, enflasyon fark hesaplarının TL.tutarlarına düzeltme farkları ise karşılık olarak enflasyon düzeltme hesabına yazılır.

IAS 29 (SPK) 1.Fiş; Muhasebe Parametrelerinde, Enflasyon kar/zararı Parasal Olmayan Hesaplardan bulunsun işaretlenmişse, parasal olmayan hesaplar örneklerde anlatıldığı şekilde düzeltilir, düzeltmeler hesapların düzeltilmiş tutarlarına, düzeltme farkları ise enflasyon düzeltme hesabına (düzeltilmiş tutar sahasına) yazılır. Muhasebe Parametrelerinde, Enflasyon Kar/Zararı Parasal Hesaplardan bulunsun işaretlenmişse, parasal ve parasal olmayan tüm hesaplar örneklerde anlatıldığı şekilde düzeltilir, düzeltmeler hesapların düzeltilmiş tutarlarına yazılır.

IAS 29 (SPK) 2. Fiş; Muhasebe Parametrelerinde, Enflasyon Kar/Zararı Parasal Hesaplardan bulunsun işaretlenmişse oluşturulur. 1. Fişteki parasal hesapların düzeltme farkları, bu fişte ters çevrilir. Her hesap için farklar ise enflasyon düzeltme hesabına yazılır. Bu fiş ile parasal hesaplar kendi nominal değerlerine geri döndürülmüş olur. Bu fiş raporlanarak parasal hesaplardan kaynaklanan kazanç/kayıplar gözlenebilir.

Not: Her iki uygulama da yapılıyorsa, her ikisi için de ayrı ayrı fişler oluşacaktır.

Aşağıdaki şekilde, oluşmuş bir düzeltme fişi örneği görülmektedir. (1.Fiş)

Vadeli alış-satışlar enflasyon payı indirgenmesi:

Yüksek enflasyon dönemlerinde, Türk Lirası üzerinden vadeli olarak alınan veya satılan varlıkların fiyatı, enflasyondan korunmak amacıyla bir enflasyon payını da içermektedir. Alım ve satımın içerdiği enflasyon payı arındırılarak düzeltme işlemine tabi tutulmalıdır. Netsis Enflasyon Muhasebesi için ön muhasebeden gelen kayıtlar, vade günü içermektedir. Vade farkı (enflasyon payı) arındırması, bu vade günleri üzerinden yapılır.

Faiz Oranı: Enflasyon payı tespitinde alacak ve borç senetlerinin reeskont işlemine tâbi tutulmasında esas alınan Merkez Bankasınca uygulanan faiz oranının kullanılması önerilir. İşlem çalıştırılması sırasında bu oran, Faiz Oranı sahasında belirtilmelidir. 

Aylık / Yıllık Oran: Yukarıda verilen faiz oranının yıllık faiz oranı mı, aylık faiz oranı mı olduğunun belirleneceği sahadır.

Yıllık Gün Sayısı: Vadelerin arındırılmasında eğer yıllık faiz oranı verilmişse, bileşik faiz formülü kullanılır. Bu formülde kullanılmak istenen yıllık gün sayısı (360, 365) olarak belirtilebilir.

Peşine İndirgenecek Min. Gün Sayısı: Belli bir vade gününün altında vadesi olan kayıtların vade arındırmalarının yapılmaması için yazılabilecek değerdir. Bu gün değerinin üzerinde vadeli kayıtlar peşine indirgenecektir.

Örnek: 1000 TL.lik 100 gün vadeli alış yapıldığını düşünelim ve aylık faiz oranı %5 ise;

Vadesinden arındırılmış değer = 1000/(1+(0.05/30*100)) = 857 olmalıdır. Bu durumda 1000 – 857 = 143 TL.lik enflasyon farkı işlenmelidir.

Not: Düzeltilmiş tutarlar IAS 29 uygulaması varsa oluşur.

Aynı örnekte yıllık faiz oranı %70 ve yıllık gün sayısı 360 verilmişse;

Vadesinden arındırılmış değer = 1000/(1+(0.70/360*100)) = 837 olacaktı.

Enf.Muh.(VUK) 3. Fiş; Peşine indirgemeden kaynaklanan farklar enflasyon fark hesaplarına ve karşılık olarak enflasyon düzeltme hesaplarının TL. tutarlarına işlenir.

IAS 29 (SPK) 3. Fiş; Peşine indirgemeden kaynaklanan farklar hesapların ve karşılık olarak enflasyon düzeltme hesaplarının düzeltilmiş tutarlarına işlenir.

Not: Vade arındırması, sadece ilgili ay içinde yapılmış olan vadeli kayıtlar için yapılır. Önceki aylarda yapılan vadeli kayıtların daha önceki düzeltmeler sırasında indirgendiği düşünülür ve bu kayıtlar için indirgenmiş düzeltilmiş tutarları üzerinden sadece düzeltme işlemi yapılır.

Not: Her iki uygulama yapılıyorsa her ikisi için de ayrı ayrı fişler oluşacaktır.