Yeni Kanun’da yer alan TMS 2, genel olarak, stokların tarihi maliyet esasına göre muhasebeleştirilmesiyle ilgili konuları belirlemekte ve açıklamaktadır. Amaç, bilanço tarihinde işletmenin varlığı olarak elinde bulunan stokların gerçeğe uygun değeriyle gösterilebilmesi ve dönemsel gelirle ilgili doğru tespitin yapılabilmesi için, maliyetler ile gelirlerin belirlenmesidir. Standartta, stoklara ilişkin belirli tanımlamalar yapılmakta, stokların değerlemesi, stokların maliyeti satın alma ve dönüştürme maliyetleri, birleşik ve yan ürün, direkt maliyetleme, stok değerleme yöntemleri, net gerçekleşebilir değer ve raporlanacak bilgiler açıklanmaktadır.
Bu standarda göre finansal tablolarda stoklarla ilgili olarak aşağıdaki hususların açıklanması gerekmektedir:
- Kullanılan maliyet hesaplama yöntemi dahil olmak üzere stokların değerlemesinde kabul edilen muhasebe politikaların açıklanması gerekir.
- Stokların toplam net defter değeri ve stokların işletmeye uygun şekilde sınıflandırılmış bazda ayrı ayrı tutarlarının açıklanması gerekir.
- Net gerçekleşebilir değerine göre kayıt edilen stokların tutarının açıklanması gerekir.
- İptal edilerek dönem içinde gelirle ilişkilendirilen stok değer düşüklüğü karşılığının tutarının açıklanması gerekir.
- Stok değer düşüklüğü karşılığı iptaline neden olan olaylar ve şartların açıklanması gerekir.
- Borçlar için teminat olarak gösterilen stokların net defter değerinin açıklanması gerekir.
TFRS kapsamında stok değerleme düzeltmeleri Muhasebe-TFRS İşlemler-Stok Değerleme Düzeltmeleri ile kaydedilir.
Hangi malzemeler için değerleme düzeltme işleminin yapılacağı TFRS Stok Değerlemesi filtre satırlarında yapılacak seçimlerle belirlenir. TFRS Stok Değerlemesi filtre seçenekleri şunlardır:
Filtre | Değeri |
|---|---|
Malzeme Türü | (TM) Ticari Mal / (KK) Karma Koli / (DM) Depozitolu Mal / (HM) Hammadde / (YM) Yarı Mamul / (MM) Mamul / (TK) Tüketim Malı / (MS) Malzeme Sınıfı – Genel / (MT) Malzeme Sınıfı – Tablolu |
Malzeme Statüsü | Kullanımda / Kullanım Dışı |
Malzeme Kodu | Grup / Aralık |
Malzeme Açıklaması | Grup / Aralık |
Malzeme Özel Kodu | Grup / Aralık |
Malzeme Yetki Kodu | Grup / Aralık |
Malzeme Grup Kodu | Grup / Aralık |
Malzeme Üretici Kodu | Grup / Aralık |
Malzeme Özellikleri | Özellik 1-10 |
Üst Malzeme Sınıfı Kodu | Listeden seçim |
Varyant Kodu | Grup / Aralık |
Varyant Açıklaması | Grup / Aralık |
Varyant Özel Kodu | Grup / Aralık |
Varyant Yetki Kodu | Grup / Aralık |
Son Envanter Tarihi | Tarih girişi |
Envanter Miktarı | Miktar girişi |
Filtre satırlarında istenen koşullar belirlendikten sonra "Tamam" düğmesi tıklanarak başlatılan işlem sonucunda toplam bir değer düşüklüğü/değer artışı hesaplanır.
Değerlemenin yapılacağı maliyet Değerlemede Kullanılacak Maliyet bölümünde seçilir.
Değer düşüklüğü düzeltmeleri için geçerli olacak muhasebe hesapları, muhasebe bağlantı kodları ile verilerek işlemin muhasebeleştirilmesi sağlanır. Stokları, net gerçekleşebilir değerine indirgeyen stok değer düşüklüğü karşılık tutarları ve stoklarla ilgili kayıplar, indirgemenin ve kayıpların oluştuğu dönemde gider olarak muhasebeleştirilir. Net gerçekleşebilir değerin artışından dolayı iptal edilen stok değer düşüklüğü karşılık tutarı, iptalin gerçekleştiği dönemde tahakkuk eden satış maliyetini azaltacak şekilde muhasebeleştirilir.
Düzeltme kayıtları değer düşüklüğünün olduğu malzemeler için yapılır. Değer artışları için düzeltme kaydı oluşturulmaz.
Bir değer düşüklüğü sözkonusu ise var olan değer düşüklüğü kadar bir düzeltme hareketi oluşturulur.
“Düzeltme Kayıtlarını Oluştur” seçeneğine tıklandığında hesaplanan değerler veri tabanında şu tablolara kaydedilir; LG_XXX_YY_INVTRYREVALCORR ve LG_XXX_YY_INVTRYREVALCORRLN.
Stok değerleme düzeltme kayıtları, Genel Muhasebe - TFRS İşlemler menüsü altında yer alan Stok Değerleme Düzeltmeleri seçeneği ile izlenir.
Çalışma Prensibi/Kontroller ve Uyarılar aşağıdaki şekildedir:
- Hesaplama tarihi filtrede verilen son envanter tarihidir. Bu alanın değiştirilmesine izin verilmez.
- Düzeltme kayıtları değer düşüklüğünün olduğu malzemeler için yapılır. Değer artışları için düzeltme kaydı oluşturulmaz.
- Her hesaplamada daha önce oluşturulmuş düzeltme kaydının ters kaydı oluşturulduktan sonra yeni dönem için düzeltme kaydı oluşturulur.
- Fişin tarihi hesaplama tarihidir.
- Değerlemenin hangi maliyet değerinden yapılacağı Değerlendirmede Kullanılacak Maliyet bölümünde seçilir. Değer düşüklükleri o değer üzerinden hesaplanır. Şayet kullanıcı sistemde tanımlı değerler dışında bir değer girmek istiyorsa Kullanıcı Tanımlı Maliyet alanına girip değerleme yöntemini de kullanıcı tanımlı maliyet seçmelidir.