Maliyet Yöntemleri Sıkça Sorulan Sorular

Maliyet ve Maliyet Yöntemleri Nedir?

Mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan girdiler için yapılan harcamalara maliyet denir. Maliyet yöntemleri Fifo (First In First Out), Lifo (Last In Firs Out), Eldekilerin Ortalaması, Dönemsel Ortalama, Girişlerin Ortalaması ve Fiziksel Maliyet olmak üzere altıya ayrılır.

Fifo (First In First Out) Maliyet Yöntemi Nedir?

Fifo maliyet yöntemine göre ambara/depoya ilk giren malzemenin ilk çıkacağı varsayılarak hesaplama yapılır. Herhangi bir tarihte stok miktarı negatif olduğunda hesaplama durur ve stok maliyeti sıfır olarak hesaplanır.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (100 * 200) / (10 + 10)) = 150

Çıkış mal tutarı : 175 * 8 = 1.400

Çıkış maliyeti : 100 * 8 = 800 (03.05.2022 tarihindeki satışta 01.05.2022 tarihindeki stoklar çıkıldı.)

Kâr : 1.400 – 800 = 600

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((2 * 100 ) + (10 * 200) / (2 + 10)) = 183,33

Lifo (Last In First Out) Maliyet Yöntemi Nedir?

Lifo maliyet yöntemine göre ambara/depoya son giren malzemenin ilk çıkacağı varsayılarak hesaplama yapılır. Herhangi bir tarihte stok miktarı negatif olduğunda hesaplama durur ve stok maliyeti sıfır olarak hesaplanır.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (100 * 200) / (10 + 10)) = 150

Çıkış mal tutarı : 175 * 8 = 1.400

Çıkış maliyeti : 200 * 8 = 1.600 (03.05.2022 tarihindeki satışta 02.05.2022 tarihindeki stoklar çıkıldı.)

Kâr : 1.400 – 1.600 = -200

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (2 * 200) / (2 + 10)) = 116,66

Eldekilerin Ortalaması Maliyet Yöntemi Nedir?

Eldekilerin ortalaması maliyet yöntemine göre hesaplama yapılırken hem girişler hem de çıkışlar dikkate alınır. Herhangi bir tarihte stok miktarı negatif olduğunda hesaplama durur ve stok maliyeti sıfır olarak hesaplanır.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (100 * 200) / (10 + 10)) = 150

Çıkış mal tutarı : 175 * 8 = 1.400

Çıkış maliyeti : 150 * 8 = 1.200

Kâr : 1.400 – 1.200 = 200

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (10 * 200) / (2 + 10)) = 150

04.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((12 * 150) + (10 * 300) / 22 )) = 218,18

Girişlerin Ortalaması Maliyet Yöntemi Nedir?

Girişlerin ortalaması maliyet yöntemine göre hesaplama yapılırken çıkış hareketine kadar olan tüm girişlerin ağırlıklı ortalaması alınarak . Herhangi bir tarihte stok miktarının negatif olması hesaplamayı etkilemez.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (100 * 200) / (10 + 10)) = 150

Çıkış mal tutarı : 175 * 8 = 1.400

Çıkış maliyeti : 150 * 8 = 1.200

Kâr : 1.400 – 1.200 = 200

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (10 * 200) / (10 + 10)) = 150

04.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (10 * 200) + (10 * 300) / (10 + 10 + 10)) = 200

Dönemsel Ortalama Maliyet Yöntemi Nedir?

Dönemsel ortalama maliyet yöntemine göre hesaplama yapılırken girişlerin ortalaması yöntemine göre birim maliyet hesaplanır ve ilgili dönemdeki tüm çıkışlar bu birim maliyet ile maliyetlendirilir. Malzeme yönetimi + işlemler altında dönem kapatma/açma işlemi ile her ay dönem kapatılır. Herhangi bir tarihte stok miktarının negatif olması hesaplamayı etkilemez.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (100 * 200) / (10 + 10)) = 150

Çıkış mal tutarı : 175 * 8 = 1.400

Çıkış maliyeti : 150 * 8 = 1.200

Kâr : 1.400 – 1.200 = 200

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet : ((10 * 100 ) + (10 * 200) / (2 + 10)) = 150

Fiziksel Maliyet Yöntemi Nedir?

Seri/lot izleme yöntemi kullanılan stoklar için genellikle fiziksel maliyet yöntemi kullanılır. Bu yönteme göre seri/lot izleme yöntemine sahip stoklar seri/lot bilgilerine göre bire bir maliyet bulunur. Malzeme yönetimi parametrelerinde stok maliyet türü: fiziksel maliyet seçildiğinde, seri/lot takipsiz stokların maliyet türü parametresine bağlı olarak izleme yöntemi kullanılmayan stoklar için fifo maliyet yöntemi kullanılır.

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet (lot x) : (10 * 100) / 10 = 100

02.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet (lot y) : (10 * 200) / 10 = 200

Çıkış mal tutarı (lot x) : 175 * 8 = 1.400

Çıkış mal tutarı (lot y) : 250 * 8 = 2.000

Çıkış maliyeti (lot x) : 100 * 8 = 800

Çıkış maliyeti (lot y) : 200 * 8 = 1.600

Kâr (lot x) : 1.400 – 800 = 600

Kâr (lot y) : 2.000 – 1.600 = 400

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet (lot x) : ((2 * 100 ) / 2) = 100

03.05.2022 tarihi itibari ile birim maliyet (lot y) : ((2 * 200 ) / 2) = 200

Miktarı Negatif/Eksi Olan Stoklar Nasıl Tespit Edilir?

Çoğu maliyet yöntemi negatif seviyede hesaplamayı durdurduğu için ürün içerisinde malzemelerin herhangi bir tarihte eksiye düşmemesi önemlidir. Eksiye düşen stoklar düzeltilmezse maliyetlendirme servisi çalıştırıldığında ilgili malzemeler için negatif seviye uyarısı alınarak maliyet sıfır olarak hesaplanır. Miktarı negatife düşen stoklar iki yöntemle raporlanabilir; 2.73 versiyonunda eklenen malzeme yönetimi + işlemler altında yer alan maliyetlendirme kontrol sihirbazı veya yönetim karar destek + ana kayıtlar + rapor üretici içerisinde bulunan malzeme negatif seviye listesi raporu kullanılabilir.

Maliyetlendirme Servisinde Negatif Seviye Uyarısı alınıyor.

Eğer malzeme miktarı eksiye düşüyorsa ilgili tarihte stok miktarı en düşük sıfır olacak şekilde düzenleme yapılmalı (ambar transferi, sayım fazlası fişi vb.). Eğer malzeme ekstresi kontrol edildiğinde stok miktarları hep pozitifse iade hareketlerinde iade tipi giriş/çıkış maliyesi ise, güncel maliyet olarak düzenleyip kontrol edilmeli. Stline tablosunda yer alan retamount (iade miktarı) ve retcosttype (iade tipi) kolonları stockref filtresi verilerek kontrol edilebilir ve çift taraflı sağlama yapılabilir.

Malzemeyi Satınalırken/Üretirken Yapılan Masraflar Nasıl Yansıtılır?

Bir malzeme satın alırken ödenen kargo ücreti vb. masraf kalemleri de malzeme maliyetine eklenmelidir. Bunu yapabilmek adına öncelikle alınan hizmet faturasında maliyeti etkiler seçeneği işaretli olan hizmet kartı seçilerek alım işlemi kaydedilir. Malzeme yönetimi + hareketler + maliyet dağıtım fişleri adımları takip edilerek yeni fiş eklenir, açılan ekranda f9 menüde yer alan filtrele (dağıtılacak hizmetler) ve filtrele (malzemeler) seçenekleri ile gerekli filtreler verildikten sonra yukarıda yapılan masraflar (alınan hizmetler) alt kısımda ise masrafların yansıtılacağı malzemeler seçilmiş olur. Bu işlemler tamamlandıktan sonra f9 menüde dağıtılacak toplamları güncelle seçeneği ile masraflar malzemeye dağıtılır, bu tutar ayrıntılı maliyet analizi ve özet maliyet analizi raporlarında masraf maliyeti kolonu altında izlenebilir. Bunlara ek olarak malzeme maliyeti azaltılmak isteniliyorsa verilen hizmet faturasi girilerek maliyet dağıtım fişi ile dağıtım yapılabilir.

Maliyetlendirme Servisi Çalışma Performansı Nasıl Artırılır?

İzle + seçenekler penceresinde yer alan thread sayısı (maliyetlendirme servisi) kullanılan makinanın işlemcisinin çekirdek sayısı * 2 olacak şekilde güncellenmelidir. Örneğin makinanın işlemci çekirdeği 4 ise 8 yapılabilir eğer 4 iken 16 yaparlarsa performans artışı yerine yavaşlığı olur.

Çıkış Fişlerine Birim Fiyat Ataması Nasıl Yapılır?

Öncelikle maliyetlendirme servisi çalıştırılarak ilgili malzemelerin maliyeti hesaplandıktan sonra malzeme yönetimi + işlemler maliyet üzerinden fiyatlandırma (cost) servisi çalıştırılarak daha önce hesaplanan malzeme maliyeti çıkış fişlerine birim fiyat olarak atanır. Servis çalıştırılmadan önce malzeme hareket fiyatı ve fiş türleri filtreleri kontrol edilmelidir. Malzeme hareket fiyatı filtresi olanlar veya hepsi seçimi yapılırsa fiş türleri filtresinde seçilen fişlerin daha önce birim fiyatı girilmiş olsa bile üzerine tekrardan fiyat yazacaktır.

Gün İçerisinde Önce Girişler Dikkate Alınsın Filtresi Ne İşe Yarar?

Maliyetlendirme servisi miktar kontrolü yaparken önce giriş/çıkış fişlerinin tarihlerine göre sonra saatlerine göre sıralama yapar ve kümülatif olarak bakıldığında herhangi bir tarihte negatiflik varsa maliyet hesaplamayı durdurur. Gün içerisinde önce girişler dikkate alınsın filtresi evet yapıldığında aynı gün içerisinde önce çıkış işlemi yapılmışsa ve bu hareket stoku negatife düşürmüş olsa bile, fişlerin saatine bakılmaksızın önce giriş hareketinin miktarını hesaplar ve bu şekilde miktarın negatife düşmesi engellenebilir.