Çizelge Modelleme Aracı, Üretim Bölümü'nde Kayıt/MRP menüsünün altında yer alır. Çizelgeleme'nin hangi algoritma ve iş akışıyla çalışacağının tanımlandığı bölümdür. 

Çizelge Modelleme Aracı ekranında yer alan alanlar ve içerdiği bilgiler şunlardır:

Çizelge Modelleme Aracı Ekranı
Model AdıTanımlanması istenen model için isim bilgisi girilen alandır.
Vardiya Plan NoTanımlanacak modelin geçerli olacağı vardiya planının seçildiği alandır. Alanın sağ tarafında yer alan göz simgesine tıklayarak "Fabrika Çalışma Takvimi" ekranına erişilir.

 Yeni Kayıt

Yeni bir çizelgeleme modeli oluşturmak için kullanılan butondur.

 Kaydet

Tanımlaması yapılan çizelgeleme modelinin kaydedilmesi için kullanılan butondur. 

 Kayıtları Sil

Grid üzerinde bulunan kayıtlı modeller arasından fare ile çift tıklanarak seçilen bir modeli silmek için kullanılan butondur. 

 Model Kopyala

Grid üzerinde bulunan kayıtlı modelleri kopyalamak, başka bir isimle kaydedip üzerinde değişiklikler yapmak için kullanılan butondur. Tıklandığında kopyalanacak model adının girileceği ekran görüntülenir. "Tamam" butonuna tıklanarak işlem gerçekleştirilir.

 Model Dosya İşlemleri

Oluşturulan modelin kaydedilmesi, yeni bir model dosyası oluşturulması ya da var olan bir model dosyasının açılması işlemlerinin yapılmasını sağlayan butondur. Butonun sağ tarafında yer alan gri çubuk yardımı ile seçim yapılır.

 Editör İşlemleri

Geri Al, Kes, Kopyala, Yapıştır, Sil, Hepsini Seç, Seçimi Temizle, Öne Getir, Arkaya Gönder gibi komutların yerine getirilmesi için kullanılan butondur. Butonun sağ tarafında yer alan gri çubuk yardımı ile seçim yapılır.

 Görünüm Ayarları

Modelleme alanının görünüme dair Yaklaştır, Uzaklaştır, Ekrana Sığdır ve Tam Boyut gibi işlemlerin yapılmasını sağlayan butondur. Butonun sağ tarafında yer alan gri çubuk yardımı ile seçim yapılır.

 Tasarım Butonları

Tasarım yaparken kullanılması gereken butonlardır. Yeni oluşturulan bir modele ait tasarım yapmak için, butonların yanında bulunan boş alanın kullanılması gerekir. Yeni oluşturulan bir modelin kaydedilmesi için en az 1 adet Algoritma ya da Script bloğunun ve 1 adet End bloğunun olması gerekir. Bir modelin kaydedilmesi için, en basit haliyle “Algoritma→End” ya da “Script→End” blokları oluşturulup bağlantı bloğu kullanılarak birbirine bağlanması gerekir. Bu işlem yapıldıktan sonra “Kaydet” butonu kullanılarak yeni blok kaydı tamamlanır.

Bloklardan herhangi biri farenin sol tuşu ile tıklanarak seçilir. Ardından boş alan üzerine gidip sol tuş basılı haldeyken sürükleme yapılabilir. Sol tuş bırakıldığı an, ilgili blok model, tasarım alanı üzerinde
kaydolur. Aynı yöntemle, istenen bloklar tasarım ekranına eklenebilir. Son blok “End” olacak şekilde bağlantı blokları kullanılarak tüm bloklar birbirine bağlandığında model tasarımı biter. Burada asıl önemli olan, işletmenin üretim yapısına uygun model tasarımının yapılmasıdır. 

Örneğin;

Farklı istasyonlar için birden fazla algoritma bloğu kullanılarak her bir istasyon için farklı algoritma opsiyonları seçilebilir. Bu noktada, modelleme sırasında tanımlanacak akışın tüm ürünler için geçerli olması ve istasyonlar arasında geri dönüşlerinin olmaması gerekir. Öte yandan daha basit bir uyarlama yöntemi olarak tek bir algoritma bloğu kullanılarak, bu algoritmanın tüm operasyonlar/istasyonlar için çalışması da sağlanabilir.

Kullanılabilir bloklarının içinde bulunan If/Else bloğu, koşul mantığıyla çalışır Bu yüzden 2 çıkışının (Bağlantısının) olması gerekir. Bu bağlantıların ucunda da mutlaka bir blok bulunması gerekir. If
bloğunu modelleme alanına sürükledikten sonra üzerine çift tıklanması halinde, bir Script alanı açılır. Burada istenen koşulun oluşturulması gerekir. If bloğuna bağlanacak diğer 2 blok ise, if bloğu
içindeki koşulun “Doğru” olması ve “Yanlış” olması halinde çalışır. If bloğunun “True” ucuna bağlanan algoritma, if bloğu içindeki koşul “Doğru” sonucu döndürdüğünde çalışır. Bloğun “False” ucuna bağlanan algoritma ise, if bloğu içindeki koşuldan “Yanlış” sonucu döndüğünde çalışır.

Kullanılabilir bloklarının içinde bulunan Script bloğu ise, özel bir iş mantığının veya algoritmanın oluşturulması için kullanılır. Script bloğunun içi doldurulduktan sonra ihtiyaca uygun şekilde tasarlanan modelin içine yerleştirilmesi ve bağlantılarının yapılması gerekir.

Algoritma bloğunu kullanmak için, tasarım alanına sürüklenen algoritma bloğunun üzerine fare ile çift tıklanması ve “Algoritma Özellikleri” penceresinin açılması gerekir.

Ardından bu pencerede “Genel Algoritma” klasörü içinde bulunan “EnjeksiyonAlgoritması” ya da “GenelAlgoritma” seçeneklerinden birinin seçilmesi gerekir. Enjeksiyon prosesi üretimine dahil olan işletmelerde Enjeksiyon Algoritması kullanılır. Diğer üretim tipleri için Genel Algoritma seçeneğinin kullanılması gerekir. 

Algoritma Özellikleri ekranının alt kısmında bulunan iki sekmeden biri olan “Operasyon Seçimi” sekmesi, seçilen algoritmanın hangi operasyonlar için çalıştırılacağını belirler. Buradan Operasyon Kodu,
Operasyon Grubu, İstasyon kodu ve Tüm Operasyonlar seçimi yapılır. "Tüm Operasyonlar" dışında bir seçim yapılması halinde, “Operasyon Kodu” alanı aktif hale gelir. Alanın bitimindeki “…” simgesine tıklandığında, tanımlanmış operasyon kodlarının, operasyon gruplarının ya da istasyon kodlarının tamamının bulunduğu bir ekran görüntülenir.

Bu ekran üzerinde her satırın önünde bir kutucuk bulunur. Bu kutucuklara tıklanarak ilgili satırlar seçilir. Ekranda istenildiği kadar seçim yapılabilir. Ardından ekranın altında bulunan “Tamam” butonuna tıklanması gerekir. Bu işlemler tamamlandığında seçilen algoritma, seçim yapılan satırlar için geçerli hale gelir ve çizelgeleme bu mantıkla çalışır.

Algoritma Özellikleri ekranında bulunan bir diğer sekme de “Algoritma Opsiyonları” sekmesidir. Bu sekmede, seçilen algoritmaya göre değişkenlik gösteren parametre ayarları bulunur. Genel algoritmaya ait opsiyonlar aşağıdaki şekilde görüntülenir.

Algoritma Özellikleri ekranı Algoritma Opsiyonları sekmesinde yer alan alanlar ve içerdiği bilgiler şunlardır:

Algoritma Özellikleri Ekranı

Algoritma Opsiyonları Sekmesi

İşlem Sıralama Kriteri

Seçilen algoritmaya göre, işlem sıralama kriterinin seçildiği alandır. 5 adet “İşleri Sıralama Kriteri” bulunur. Alanın sağ tarafında bulunan aşağı ok butonu ile, sıralama kriterleri arasından seçim yapılır. Her bir alan için listeden seçim yapılması gerekir. Genel anlamda; Teslim Tarihi, Hazırlık süresi, İşlem Süresi, İş Emri Önceliği, Kalan Operasyon Sayısı, Stok Kartı Kod 1-2-3-4-5, Stok Kartı Grup Kodu, Stok Kartı Kullanıcı Tanımlı Saha kriterlerine göre büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe seçim yapılması mümkündür.

Burada algoritmaya, boşta olup iş emri yerleştirmek için seçilen bir makineye, hangi kurala göre iş emri yerleştireceği bilgisi verilir. Yerleştirilecek iş emirlerine ise daha önce tanımlama yapılan eşleştirme ekranlarındaki kısıtlar dikkate alınarak karar verilir.

Örneğin;

Teslim Tarihi en küçük olan iş emrini en önce yerleştir komutunun seçildiği varsayıldığında; diğer kriter alanlarına da listeden seçim yapılırsa, teslim tarihi eşit olan iş emirlerini yerleştirmek için, algoritma sırasıyla diğer kriterleri kontrol edecek ve eşitlik olmayan ilk kriteri uygulayacak şekilde çalışacaktır.

Hazırlık Süresi Hesaplama Politikası

Hazırlık Süresi Hesaplama Politikası alanının sağ tarafında yer alan aşağı ok butonu ile, mevcut olan 9 seçenekten biri seçilir ve çizelgeleme bu doğrultuda çalıştırılabilir.

İlk seçenek olan “Hazırlık Süreleri Dikkate Alınmasın” seçilirse, program hiç hazırlık süresi yokmuş gibi çalışır. Diğer bir seçenek olan “Hazırlık Sürelerinin Toplamı” seçildiğinde, ürün, operasyon, kaynak değişimi gibi değişimlerden kaynaklanan ve Hazırlık Süresi Tanımlama ekranından tanımlanan hazırlık sürelerinin tamamının toplamı dikkate alınır.  “Hazırlık Sürelerinin En Küçüğü” ya da “Hazırlık Sürelerinin En Büyüğü” seçimlerinden birisinin seçilmesi halinde, Hazırlık Süresi Tanımlama ekranından tanımlanan hazırlık sürelerinin en büyüğü veya en küçüğüne göre çizelgeleme yapılır. Alandaki diğer seçimler ise hazırlık süresi tanımla ekranı üzerindeki 5 farklı seçeneğe karşılık gelecek ayarları içerir. “Kendisine
Ait Hazırlık Süresi”, “Ürün Değişimi Hazırlık Süresi”, “Kaynak Değişimi Hazırlık Süresi”, “Operasyon Değişimi Hazırlık Süresi” ya da “Script Hazırlık Süresi” seçeneklerinden biri seçilirse, sadece seçilen hazırlık süresi dikkate alınarak çizelgeleme yapılır.

Kaynak Kullanım Politikası

Dikkate alınacak kaynak eşleştirmesinin seçildiği alandır. Alanın sağ tarafında yer alan aşağı ok butonu ile seçim yapılır.

Kaynaklar Dikkate Alınmasın” seçimi, çizelgeleme işleminde hiçbir kaynak eşleştirmesinin dikkate alınmamasını sağlar.

Operasyon-Kaynak Eşleşmesi” ya da “Makine-Kaynak Eşleşmesi” seçenekleri, sadece seçilen eşleşme dikkate alınarak çizelgeleme yapılmasını sağlar.

Tüm Eşleşmeler Dikkate Alınsın” seçeneği, ekranlarda tanımlanan tüm eşleştirmelerin dikkate alınarak hesaplama yapılmasını sağlar.

Geçiş Miktarı PolitikasıTanımlanmış olan geçiş miktarlarının çizelgelemede dikkate alınıp alınmayacağını belirlemek için kullanılan seçenektir. Alanın sağ tarafında yer alan aşağı ok butonu ile; “Dikkate Alınmasın” ya da “Dikkate Alınsın” seçenekleri arasından seçim yapılır. Eğer "Operasyon Tanımlama" ekranında geçiş miktarları tanımlanırken “Otomatik Hesaplansın” seçeneği işaretlenmişse, Algoritma Opsiyonları ekranından da “Dikkate Alınsın ve Miktar Otomatik Hesaplansın” seçeneğinin seçilmesi gerekir.
İş Emri Bölme Politikası

İş emri bölme politikası alanının sağ tarafında yer alan aşağı ok butonu ile politika seçimi yapılır.

İş Emirlerini Bölme” seçeneği seçildiğinde, bir iş emri bitene kadar aynı makinede üretim devam edecek şekilde çizelgeleme yapılır.

Otomatik Dağıt” seçeneği seçildiğinde, iş emri zamanında tamamlanacak ve en az sayıda makineyle işi bitirecek şekilde parçalama yapılmasını sağlar.

“Tamamına Dağıt” seçeneği seçildiğinde ise iş emrinin, üretilebileceği tüm alternatif makinelere eşit paylaştırılması metoduyla çalışır. 

Stok Bakiyeleri Dikkate Alınsın

Sistemdeki yarı mamul ve mamul bakiyelerini dikkate alarak çizelgeleme yapılmasını sağlayan seçenektir.

Örneğin;

Bir mamulün oluşması için gereken yarı mamulün, bakiyesinin olup olmadığı dikkate alınması ve bakiyenin yetersiz olduğu durumda öncelikle bu yarı mamule ait iş emrinin planlanması istendiğinde bu seçenek işaretlenebilir.

Öncelik İş Emrinden Okunsun

Öncelik Siparişten Okunsun

Öncelik Plan Kayıtlarından Okunsun

“Öncelik iş Emrinden Okunsun”, “Öncelik Siparişten Okunsun”, “Öncelik Plan Kayıtlarından Okunsun” seçeneklerinin hepsi, işleri sıralama kriterlerinden, iş emri önceliği büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe seçili olduğunda kullanılması için seçilir. İş emri önceliğinin neye verilmesi isteniyorsa, hangi kayıttan okunarak çalışması isteniyorsa, ona göre bir seçeneğin seçilmesi gerekir.

Önceliklerin iş emrinden okunması için İş Emri Kaydı ekranındaki “Sıralama Önceliği” alanının doldurulması gerekir. İş Emri ekranında “Sıralama Önceliği” alanının aktif hale gelmesi için ‘URETIM’,’ISEMRISIRAONCELIKGIRILSIN’ özel parametresinin tanımlanması gerekir.

Önceliklerin siparişten okunması için, siparişlerin öncelik bilgilerinin tutulduğu alanda öncelik bilgisinin girilmesi gerekir. Önceliklerin plan kayıtlarından okunması için de, üretilecek mamulün stok planlama kaydında öncelik bilgisinin bulunması gerekir. Eğer, her üç seçenek de açılırsa, ilk seçenek öncelikli olacak şekilde bir hiyerarşi izlenerek, üç seçenek birden dikkate alınır.

MRP Tedarik Planı Dikkate Alınsın

Sipariş bazında rezervasyon sisteminin kullanıldığı ve iş emirlerinin MRP üzerinde açıldığı durumlarda kullanılan seçenektir. MRP üzerinden hangi hammaddenin ne zaman geleceği bilgisi takip edildiği için, malzemesi üretime hazır halde olmayan iş emirlerinin çizelgelemeye alınmaması bu seçenek ile kontrol edilir.

Örneğin;

Herhangi bir iş emri için MRP’nin önerdiği hammadde satın alma sipariş tarihi 15.08.2020 ise, bu hammaddeyi kullanacak iş emri 15.08.2020 tarihinden sonraya çizelgelenir.

En Erken Planlama Tarihi İle Teslim Tarihi Farkı (Gün)En erken planlama tarihi ile teslim tarihi arasındaki farkın gün bazında tanımlandığı alandır.
Ön İhtiyaç Miktar Kontrolü YapılmasınBir mamulün üretilmesi için ihtiyaç duyulan yarı mamul miktarının mevcut iş emirleri veya stok bakiyeleri tarafından karşılanıp karşılanamadığı kontrol edilir. Bu kontrolün yapılması istenmediğinde işaretlenmesi gereken seçenektir. “Stok Bakiyeleri Dikkate Alınsın” seçeneğinin işaretlendiği durumlarda bu seçeneğin işaretlenmemesi gerekir. Aksi halde, stok bakiyeleri dikkate alınmaz.
Ömrü Biten Kaynakların Bakımı PlanlansınKaynak tanımlarının eşleştirmelerinin yapıldığı ve kaynak tanımlama sırasında “Ömür Takibi Yapılsın” seçeneğinin işaretlendiği durumlarda kullanılan seçenektir. Ömrü biten kaynakların bakım zamanlarının takip edilmesi ve bakıma gidip geleceği sürelerin göz önünde bulundurularak çizelgeleme yapılmasını sağlar.

 Tamam

Girilen bilgilere göre algoritma özelliklerinin kaydedilmesi için kullanılan butondur.

 İptal

Girilen bilgiden vazgeçilmesi halinde ekrandan çıkmak için kullanılan butondur.

Enjeksiyon algoritmasına ait algoritma opsiyonları aşağıdaki ekranda görüntülenir.

"Genel Algoritma'da" açıklanan opsiyonların haricinde “Yürüyen Planlama Aralığı (Gün)” alanı, enjeksiyon algoritmasının ihtiyaçlarının kaç günlük bloklar halinde ele alınıp planlayacağını belirtmek için kullanılır. 

Oluşturulan algoritma bloklarının içinde istenen tanımlama ve ayarlar yapıldıktan sonra, Modelleme alanı içinde bağlantısı yapılmamış blok kalmadığından ve algoritma sonuna bir end bloku konulduğundan emin olunması gerekir.