Elektronik Serbest Meslek Makbuzu "e-SMM"

487 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yürürlüğe giren e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) Uygulaması, Serbest Meslek Makbuzunun Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara uygun olarak elektronik ortamda oluşturulması, muhafazası, ibrazı ve raporlanmasını kapsayan uygulamadır.

01/01/2018 tarihi itibariyle dileyen serbest meslek erbapları uygulamaya dahil olarak mesleki faaliyetlerine ilişkin tahsilatları için kağıt ortamda düzenlemiş oldukları Serbest Meslek Makbuzunu elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenleyebilir, muhatabının talebi doğrultusunda elektronik veya kağıt ortamda iletilebilir, elektronik ortamda muhafaza edip Gelir İdaresi Başkanlığı'na elektronik ortamda raporlayabilirler.

509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile e-Serbest Meslek Makbuzunun (e-SMM) elektronik ortamda oluşturulması, muhatabının talebi doğrultusunda kâğıt veya elektronik ortamda iletilmesi, elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilebilmesi ve Başkanlığa elektronik ortamda iletilebilmesi veya raporlanabilmesine ilişkin usul ve esaslar yeniden düzenlenmiştir.

Elektronik serbest meslek makbuzu uygulamasına geçiş sürecine ilişkin olarak serbest meslek erbaplarından;

  • 01/02/2020 tarih itibariyle faaliyetine devam etmekte olanlar 01/06/2020 tarihine,
  • 01/02/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) itibaren faaliyetine başlayacak olanların ise işe başladıkları ayı izleyen 3'üncü ayın sonuna kadar e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dâhil olmaları ve bu tarihlerden itibaren e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlemeleri zorunludur.

e-Serbest Meslek Makbuzu Nedir?

  • Vergi Usul Kanunu'nun 236. maddesine göre düzenlenen ve kâğıt Serbest Meslek Makbuzu ile aynı göreve ve yasal niteliklere sahip, tek farkı elektronik ortamda düzenlenmesi olan ve serbest meslek erbapları tarafından düzenlenen makbuzdur. Serbest Meslek Makbuzu, dijital ortamda muhafaza ve ibraz edilebilir. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı'na elektronik ortamda raporlanabilen bir belge olma özelliğine sahiptir.
  • e-Serbest Meslek Makbuzu'nun, e-ortamda elektronik sertifikayla imzalanarak düzenlenmesi gerekir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan e-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması aracılığıyla alıcıya iletilmesi, muhafaza ve ibraz edilmesi zorunlu bir işlemdir.

e-Serbest Meslek Makbuzu'ndan faydalanma yöntemleri; Gelir İdaresi başkanlığı Portalı, Özel Entegrasyon ve doğrudan entegrasyondur.

Gelir İdaresi Başkanlığı Portalı: GİB'e bağlı e-Belge sistemi, kayıtlı e-Serbest Meslek Makbuzu'nu sorgulamanıza olanak tanır. https://ebelge.gib.gov.tr/esmmsorgula.html linki üzerinden ulaşım sağlayabilirsiniz.

Özel Entegrasyon: Geliştirilen yazılımlar ile elektronik ortamda Serbest Meslek Makbuzu kesmenize olanak tanıyan programları geliştiren şirketlerin verdiği hizmetler ile entegrasyonu sağlayarak e-Serbest Meslek Makbuzu düzenleyip kesebilir ve müşterilerinize gönderebilirsiniz. e-Serbest Meslek Makbuzu hizmeti vermek isteyen özel entegratörlerin Başkanlıktan e-Serbest Meslek Makbuzu özel entegratörlüğü izni alması gerekir. Bu izne sahip olmanın koşulları www.efatura.gov.tr adresinde yer alan kılavuzda yazılıdır.

Doğrudan Entegrasyon: Şirket bünyesinde geliştirilip kullanılan sistemler ile şirketinize ait birimin kontrolünde GİB ile entegrasyon sağlanır. Bu şekilde dışarıdan destek alınmaksızın şirkete ait sistem ile e-Serbest Meslek Makbuzu düzenleme, kesme, müşteriye gönderme işlemleri gerçekleştirilebilir.

e-Serbest Meslek Makbuzu'nun Özellikleri şunlardır:

  • Vergi Usul Kanunu'nun hükümlerine uygun olarak, serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerine göre düzenlenen bir evraktır.
  • Yasal olarak kâğıt ortamında düzenlenen Serbest Meslek Makbuzu'ndan hiçbir farkı yoktur.
  • Hizmeti alan tarafın talebi üzerine Serbest Meslek Makbuzu, kâğıt üzerinde ya da elektronik ortamda düzenlenebilir.
  • Dijital ortamda muhafaza ve ibraz edilebilme özelliğine sahiptir.
  • Hizmet sağlayıcı özel entegratör ile günlük olarak Gelir İdaresi Başkanlığı'na raporlanır.

Programda e-SMM kapsamında; 2.56.00 versiyon ile serbest meslek makbuzlarının e-SMM olarak Go3, GoWings, Tiger3, TigerWings, Tiger3Enterprise, TigerWingsEnterprise ürünlerinde gönderim yapılması sağlanmıştır. Logoconnect üzerinden ve Cloud Connect (2.65.00 versiyon ile) üzerinden gönderim yapılabilir. e-SMM uygulamasında tek taraflı gönderim işlemi yapılır, alma işlemi bulunmaz.

e-SMM için Sistem İşletmeni Tanımlamaları :

1-Firma ya da İşyeri bazında e-SMM tanımlaması yapılmalıdır.

Firma bazında tanımlama

Firmanın e-SMM kullanıcısı olarak belirlenmesi halinde, e-SMM'lerin firma ya da işyeri bazında gönderilip alınacağı, Firma-Detaylar-e-Devlet-Genel sekmesinde Kontrol Tipi alanında belirlenir.

Eğer Kontrol Tipi alanında "Firma Bazında" seçilirse, firma tanımlarında Detaylar penceresi e-Devlet/e-SMM sekmesinde yer alan "e-SMM Kullanıcısı" alanı işaretlenmelidir.

e-SMM için sistem işletmeni/firma tanımlarında doldurulması gereken alanlar şunlardır:

Firma detaylarında bulunan Genel bilgiler sekmesinde; Adres bilgileri (il-ilçe), Ülke Kodu TR-Ülke Adı TÜRKİYE, Kurum Tipi – Tüzel kişi seçilir ise Vergi Kimlik Numarası, Kurum Tipi Gerçek kişi seçilir ise İşveren Bilgisi sekmesinde Adı, Soyadı ve T.C. Kimlik No tanımlanmalıdır.


 

İşyeri bazında tanımlama

Eğer Kontrol Tipi alanında "İşyeri Bazında" seçilirse, e-SMM kullanacak olan işyerleri, firmaya ait işyeri tanımlarında Detaylar penceresi e-Devlet/e-SMM sekmesinde yer alan "e-SMM Kullanıcısı" alanı işaretlenerek belirlenir.

Firma tanımında olduğu gibi işyeri içinde aynı zorunlu alan kontrolleri yapılır.

Sistem işletmeni firma tanımları işyeri tanımlarında doldurulması gereken alanlar bulunur. Bu bilgiler aşağıda yer alır:

İşyeri detaylarında bulunan Genel bilgiler sekmesinde tanımlanması gereken alanlar şunlardır:

  • Adres bilgileri (il-ilçe).
  • Ülke Kodu TR-Ülke Adı TÜRKİYE.
  • Kurum Tipi-Tüzel kişi seçilir ise Vergi Kimlik Numarası-Vergi Dairesi.
  • Kurum Tipi Gerçek kişi seçilir ise T.C. Kimlik numarası, Adı-Soyadı.

2-Firma detaylarında bağlantı ayarları tanımlanmalıdır.

Firma-Detaylar-e-Devlet-Genel sekmesinde Entegratör Bilgileri (kullanıcı adı, şifre ve öndeğer adres) bilgileri tanımlanmalıdır.

Kullanıcı Adı: Web servise bağlantı için alınan kullanıcı adı,

Kullanıcı Şifre: Web servise bağlantı için alınan kullanıcı şifresi,

Öndeğer Adres: Cloud Connect işlemlerinde kullanılacak olan Web servise bağlantı için gerekli Logo Özel Entegretör servis adresi tanımlanır.

İşyeri bazında Entergratör bilgileri tanımlanabilir.


3-e-SMM için kayıt numaralama şablonu tanımlanmalıdır.

Numara şablonunda e-Serbest Meslek Makbuz No için kayıt numara şablonu olmalıdır. Kayıt Numara şablonu 16 haneli tanımlanır.

  •   Sabit 3 karakter: "SMM"
  •   Sabit 4 karakter yıl seçimli: YYYY
  •   Kalan 9 hane nümerik artan olarak üretilir.


Her bir birim koduna ait sıra numarası kendi içinde oluşturulur ve takip edilir. Sıra numarası içerisinde yer alan 9 karakterlik müteselsil numara, her yılın ilk günü itibariyle "1" rakamından başlatılarak kullanılır. Mükellef bünyesinde aynı belge numarası birden fazla kullanılamaz.

Sistem işletmeninde yapılan tanımlamalar sonrasında Programda serbest meslek makbuzu, "e-SMM" yapılabilir.

Programda e-Serbest Meslek Makbuz Girişi

Programda serbest meslek makbuzuna; Cari hesap fişleri ve Kasa işlemleri olmak üzere iki farklı menüden giriş yapılabilmektedir.

e-Serbest meslek makbuzu tipleri; kağıt ve e-SMM'dir.

Kâğıt: Firma/İş yeri e-serbest meslek makbuzu kullanıcısı değilse, SMM makbuzları öndeğer olarak kâğıt tipinde oluşur.

e-SMM: Firma/İş yeri e-SMM kullanıcısı ise, SMM makbuzları öndeğer olarak elektronik tipte oluşur. Makbuzların durumu "Sunucuya Gönderilecek" şeklinde oluşur. "Kâğıt" tipi de seçilir.

Kâğıt seçilme nedeni;

1-Mükelleflerin sistemlerinde veya e-SMM uygulamasında arıza ve kesinti olduğu durumlarda mükelleflerin kâğıt makbuz düzenleyebilmeleri mümkün olacaktır. Bu Tebliğde belirtilen elektronik belgeleri düzenleme yetkisi bulunan mükelleflerin, sistemlerinde arıza veya kesinti meydana gelmesi veya diğer mücbir sebep durumlarında düzenlenmek üzere yeterli miktarda matbu belgeleri bulundurmaları zorunludur. Bu şekilde belge düzenlemek istisnai bir uygulama olup süreklilik arz etmesi halinde verilen izin iptal edilebilecektir.

2-Uygulama geçildikten sonra üç ay itibariyle kâğıt makbuz düzenlenebilecektir.

Cari hesap fişlerinden e-SMM makbuz girişi:

Cari hesap fişleri ve kasa işlemlerinden eklenen verilen serbest meslek makbuzunda, e-SMM kapsamında bulunması gereken alanlar şunlardır:

  • Makbuz numarası.
  • Düzenlenme tarihi.
  • Düzenlenme zamanı.
  • Müşteri / Cari bilgileri.
  • Müşteri TCKN/VKN,
  • Şahıs(TCKN ise) Ad ve Soyad, Tüzel(VKN) ise Ticari Unvanı.
  • Adres(İl, ilçe, ülke).
  • Tutar.
  • Malzeme/hizmet açıklaması.
  • Adet bilgileri.
  • Gönderim şekli.

Bu kapsamda serbest meslek makbuzuna Makbuz tipi ve F9 menüye e-SMM Bilgileri eklendi.

Makbuz Tipi: Kağıt ve e-SMM seçenekleridir. Öndeğer e-SMM gelir.

Cari hesap fişi e-SMM bilgilerinde; Genel, Perakende Cari Bilgileri ve Adres Bilgileri sekmeleri bulunur.

e-SMM için "Gönderim şekli" Alıcıya belgenin teslim şeklini ifade eder.

Gönderim şekli: Kağıt ya da elektronik olabilir. Gönderim şekli elektronik seçilirse alıcı e-posta adresi kontrolü yapılır.


Perakende Cari Bilgilerinde, fişte seçilen cari hesaba ait bilgiler getirilir. Cari hesap şahıs firması olsaydı T.C. Kimlik No ve Adı-Soyadı bilgileri listelenir.

Kasa işlemlerinden eklenen verilen serbest meslek makbuzunda cari/müşteri bilgileri manuel giriş yapıldığından Perakende Cari Bilgileri ve Adres Bilgileri girilmelidir.

Adres Bilgilerine, fişte seçilen cari hesaba ait adres bilgileri getirilir.

e-SMM makbuzu kaydedildiğinde browserda e-Fiş "e-SMM" ve e-Fiş statüsü "e-Makbuz Oluşturulacak" olarak gelir.

e-SMM kapsamında cari hesap ve kasa işlemleri fiş browser filtrelerine "e-Fiş" ve "e-Fiş Statüsü" filtreleri eklenmiştir. Bu filtreler ile e-SMM fişleri statülerine göre takip edilebilir.



Kasa işlemlerinden e-SMM makbuz girişi:

Cari hesap fişinde olduğu gibi kasa işlemlerinde de verilen serbest meslek makbuzu e-SMM olarak düzenlenir.

Kasa işlemlerinden eklenen verilen serbest meslek makbuzunda cari/müşteri bilgileri manuel giriş yapıldığından F9 e-SMM Bilgilerinde yer alan Perakende Cari Bilgileri ve Adres Bilgileri girilmelidir.




Gönderim işlem adımları

  • e-SMM kapsamında Cloud Connect uygulaması kullanılıyorsa;

e-SMM için Cloud Connect üzerinden gönderim işlemi 2.65.00 sürüm ile başladı. Bu kapsamda yapılan düzenlemeler; Erişim ağacı e-Devlet menüsüne e-SMM eklenmiştir ve Doküman parametrelerine e-SMM için "Gönderim Seçenekleri" eklenmiştir.

Gönder işlemi sırasında Giden e-SMM'lerin durumunun otomatik olarak güncellenip güncellenmeyeceğinin belirlendiği parametredir.

İşaretlenirse, e-SMM faturalarının durumu otomatik olarak güncellenir. İşaretlenmezse, fatura üzerinde F9 menüde bulunan "Durum Sorgula" işlemi ile manuel olarak güncellenir. Zamanlanmış görevlere e-Devlet başlığı altında e-SMM seçeneği eklenmiştir. Kural tanımlarına e-SMM seçeneği eklenmiştir. Kural tanımları hem cari hesap fişleri hem de kasa işlemlerinden eklenen e-SMM'ler için uygulanır.

Cari hesap ve kasa işlemleri menüsünden eklenen e-SMM makbuzları "e-SMM Gönder" penceresine gelir.

Bu pencere Onaylacak sekmesindeyken e-SMM çıkarılabilir, değiştirilebilir.

Bu pencerede F9 İncele ile e-SMM görüntülenebilir.

Onaylama sonrasında makbuzlar Gönderilecek penceresine gelir.

Cari hesap ve kasa işlemleri browserlarından eklenen e-SMM makbuzlarının e-Fiş statüsü de "e-Makbuz Oluşturuldu" olur.

Bu aşamada e-SMM, iptal edilemez, değiştirilemez ve silinemez. Çıkartılmak istenirse aşağıdaki şekilde uyarı mesaj alınır.

e-SMM makbuzunda düzenleme yapılacaksa "e-SMM Gönder" penceresindeyken ilgili fiş üzerinde F9 Çıkar yapılarak bir önceki Onaylanacak sekmesine taşınması sağlanır.

Gönderilecek sekmesinde bulunan ve seçilen e-SMM'lerin Gönder butonu ile gönderim işlemi yapılır.

Gönderimi yapılan e-SMM'ler, e-SMM menüsü altında Giden Kutusunda listelenir.

Giden Kutusunda F9 menü seçeneklerinde aşağıdaki işlemler yapılabilir. Durum Sorgula ve Toplu Durum Sorgula ile e-SMM durum sorgula işlemi yapılabilir.

Sorgulama işlemi sonrasında Durum kodu alanında örneğin "durum kodu:25" alındı. Fiş üzerinde F9 Tekrar Gönderilecek seçilirse, e-SMM gönderim yapılmamış gibi e-SMM Gönder penceresine düşer.

Cari hesap ve/veya kasa işlemleri menüsünden ilgili e-SMM için gereken düzeltmeler yapıldıktan sonra yeniden gönderim işlemi (e-SMM Gönder penceresinde) yapılabilir.

Logoconnect kullanıyorsa, e-SMM gönder penceresi:

e-SMM uygulaması kapsamında Logoconnect'te düzenlemeler yapılmıştır.

1-e-SMM sekmesi eklenmiştir.

2-Bağlantı ayarlarına "e-SMM " bağlantı ayarları eklenmiştir.

Ayrıca ERP'de sistem işletmeni firma detaylarında da Entegratör bilgileri tanımlı olmalıdır.

3-Doküman parametrelerine e-Serbest Melek Makbuzu Seçenekleri eklenmiştir.



Cari hesap fişleri ve kasa işlemlerinden eklenen serbest meslek makbuzları e-SMM olarak Logoconnect'te e-SMM gönder penceresinde listelenir.

Ve Logoconnect'te e-SMM gönderim penceresinde mevcut sekmelerde onaylama yapılarak e-SMM'lerin gönderimi yapılır.

e-SMM makbuz statülerinde yapılabilecek değişiklikler şunlardır:

    • e-Makbuz Oluşturulacak(İptal edilemez, değiştirilebilir, silinebilir).
    • e-Makbuz Oluşturuldu(İptal edilemez, değiştirilemez, silinemez).
    • e-Makbuz Paketlendi(İptal edilemez, değiştirilemez, silinemez).
    • Başarılı (Değiştirilemez, silinemez).
    • Hatalı(İptal edilemez, değiştirilebilir, silinemez).
    • İptal edildi(Değiştirilemez, silinemez, iptal geri alınamaz).

Veritabanı bilgisi:

Eklenen e-SMM'ler için veritabanında,

e-Fiş: Kağıt ve e-Smm bilgisi

Cari hesap fişleri için : LG_FFF_DD_CLFICHE tablosunda EINVOICE kolonunda,

Kasa işlemleri için : LG_FFF_DD_KSLINES tablosunda EINVOICE kolonunda,

e-Fiş Statüsü: LG_FFF_DD_ETRADESMANINVDET tablosunda ETRADSTATUS kolonunda tutulmaktadır.