Gider Hesapları
Gider hesapları, dönem içerisinde üretimle ve işletme faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan giderlerin izlendiği ve borçlarına kaydedildiği hesaplardır.
710-Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri: Esas üretim gider yerleriyle ilgili olan ve mamulün bünyesine doğrudan girip temel öğesini oluşturan maddelerin fiili kullanım tutarlarının izlendiği hesaptır. Dönem içerisinde üretimde kullanılmak üzere ambardan çekilen, sarf edilen direkt ilk maddeler bu hesabın borcuna, 150 hesabın alacağına kaydedilir.
720-Direkt İşçilik Giderleri: İşçilik giderleri, yapılan işin karşılığı harcanan emeğin bedelidir. Bu giderler esas üretim yerleriyle ilgilidir, işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilir ve mamul maliyetine doğrudan yüklenebilir olmalıdır. Bu hesabın kullanımında herhangi bir dağıtım anahtarına ihtiyaç duyulmuyor olmalıdır.
730- Genel Üretim Giderleri: Üretimle ilgili ancak doğrudan yansıtılması mümkün olmayan, amortisman, kira, işletme malzemesi, yardımcı madde ve malzemeler, endirekt işçilikler, elektrik, su gibi giderlerin izlendiği hesaplardır. Bu giderlerin tamamının mamul maliyetlerine aktarılması zorunludur.
Bu maliyetler mamullerle doğrudan ilişkilerinin kurulamaması, kesin tutarlarının dönem içerisinde tam olarak bilinememesi, zaman içerisinde düzensizlikler göstermesi gibi sebeplerle mamullere yüklenmesinde güçlükler vardır ve bu sebeple bir dağıtım anahtarı belirlenip buna göre dağıtılır.
Dağıtımın yapılabilmesi için öncelikle gider yerlerinin ve bu gider yerlerinin dağıtım anahtarlarının belirlenmiş olması gereklidir.
Gider Yansıtma Hesapları
Gider hesaplarındaki giderlerin ilgili hesaplara yansıtılması amacıyla kullanılan hesaplardır. Bu hesaplarla ilişkilendirilecek olan tutar, fiili maliyetlerin uygulandığı durumlarda gider hesaplarındaki giderlerin tümü; standart maliyetlerin uygulandığı durumlarda ise bu standartlara göre tespit edilen giderler olmalıdır.
711-Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı: 710-Direkt ilk madde ve malzeme hesabının borcuna kaydedilen giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında, 151-Yarı mamuller-Üretim hesabının borcuna kaydedilir. Böylece, bu hesabın kullanımı ile gider hesaplarındaki giderler, yarı mamulün maliyetine yüklenmiş olur.
721-Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı: 720-Direkt işçilik giderleri hesabının borcuna kaydedilen giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında, 151-Yarı mamuller-Üretim hesabının borcuna kaydedilir. Böylece, bu hesabın kullanımı ile gider hesaplarındaki giderler, yarı mamulün maliyetine yüklenmiş olur. Üretim yapılmayan işçiliklerin olduğu durumlarda ise, bu hesabın alacağı karşılığı 680-Çalışılmayan Kısım Giderleri hesabına borç olarak kaydedilir. Dönem içerisinde 720 hesapta biriken borç tutarları, 721'e aktarılarak kapatılır. Dönem sonlarında ise bu hesap alacaklandırılırken, 151- Yarı mamuller üretim hesabına borç kaydı yapılır.
731-Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı: Dönem içerisinde genel üretim giderlerinde toplanan tutarlar, dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılırlar. Dönem içerisinde genel giderler bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok ya da maliyet hesabına borç kaydedilir.
Fark Hesapları
Standart maliyetlerin uygulandığı durumlarda, mamule yüklenen giderler her zaman gerçek değerleri yansıtmayabilir. Fark hesapları fiili giderler ile standart giderler arasındaki farkların kaydedildiği ve mamul maliyetine yüklenebilmesi amacıyla kullanılan hesaplardır. Karşı hesap ise ilgili yansıtma hesabı olacaktır. Farkların olumlu yada olumsuz olmasına göre borç ya da alacak bakiyesi verebilir. Farklar miktar ve fiyat üzerinden ayrı ayrı dikkate alınmak zorundadır.
Bu hesapların bakiyeleri dönem sonlarında, ilgili mamul hesaplarına devredilerek kapatılacaktır.
712-Direkt İlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkı: Olumsuz fiyat farkları bu hesabın borcuna, olumlu fiyat farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Farkların hesaplaması ile ilgili örnekler ilerleyen bölümlerde mevcuttur.
713- Direkt İlk Madde ve Malzeme Miktar Farkı: Olumsuz miktar farkları bu hesabın borcuna, olumlu miktar farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Miktar Farkı = ( Standart Miktar-Filli Miktar)* Standart Fiyat
722-Direkt İşçilik Ücret Farkları: Olumsuz ücret farkları bu hesabın borcuna, olumlu ücret farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Direkt işçilik ücret farkı=(Standart ücret-fiili ücret)*Fiili süre
723-Direkt İşçilik Süre ( Zaman ) Farkları: Olumsuz süre farkları bu hesabın borcuna, olumlu süre farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Direkt işçilik süre farkı=(Standart süre-fiili süre)*Standart ücretler
732-Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları: Fiili kapasitenin bütçelenmiş maliyeti ile fiili maliyetler arasındaki farklardır. Olumsuz bütçe farkları bu hesabın borcuna, olumlu bütçe farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Toplam bütçe farkı=Bütçe maliyet-Fiili maliyetler
733-Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları: Verimlilik farkı fiili üretim miktarı için gereken standart direkt işçilik saatlerinin bütçelenmiş maliyetleri ile, fiili direkt işçilik saatlerinin bütçelenmiş maliyetleri arasındaki olumlu ya da olumsuz farklardır.
734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları: Olumsuz bütçe farkları bu hesabın borcuna, olumlu bütçe farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir.