Bilançonun enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesi düzeltme işleminin hangi tarihe göre yapıldığına bağlı olarak değişir. Eğer düzeltme işlemi, bilançonun alındığı tarihte yapılıyorsa sadece parasal olmayan kalemler düzeltilir.
Ancak bilanço başka bir bilanço ile karşılaştırmalı olarak alınıyorsa yani, bilanço tarihinden başka bir tarihe göre düzeltme işlemi yapılacaksa tüm kalemler düzeltilir.
Rapor Filtreleri
Bilançonun enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin dökümünün alınabilmesi için bilanço rapor filtrelerinde "Düzeltilmiş Değerler Basımı: Evet/Hayır" filtresi kullanılır. Filtre öndeğeri "Hayır" olacaktır.
Bu filtre satırında Evet seçiminin yapılması durumunda düzeltilmiş değerlerin dökümünün alınabilmesi için "hesaplama: yerel/dövizli" filtre satırında "yerel" seçilmelidir.
Düzeltilmiş Bilanço Değerleri
Hem karşılaştırmalı hem de karşılaştırmasız bilançoda enflasyona göre düzeltilmiş değerlerin de dökümünün alınabilmesi için bilanço tasarımı güncellenmiştir:
Düzeltilmiş bilanço değerlerinin alınabilmesi için, bilanço dönemine ve "Hesap Tutarı" parametresinin değerine uyan hesap hareketleri tek tek düzeltilir. Düzeltme işleminde tarihi değerler (hareket değeri) belirli bir düzeltme katsayısı ile çarpılır. Düzeltme katsayısı aşağıdaki formüle göre bulunur:
Düzeltme Katsayısı= Bilanço Bitiş Ayı İndeksi/Hareketin indeksi
Düzeltilmiş Tutar= Tarihi değer * Düzeltme Katsayısı
Düzeltme katsayısı yardımıyla bilanço alınırken izlenen adımlar aşağıda detaylandırılmıştır:
Dönem Bilançosu Raporlamada,
Dönem bilançosu raporlanması, bilanço rapor filtrelerinden "dönem" filtresinin kullanılmaması ile mümkündür.
- Parasal Olan Hesaplar: Parasal olan hesaplar, bilanço tarihinde cari değerleriyle ifade edildiğinden düzeltilme işlemine tabi tutulmazlar. Yani düzeltme katsayıları "1" dir. Dolayısıyla parasal hesapların tarihi değeri ile düzeltilmiş değeri aynı olur.
- Parasal Olmayan Hesaplar: İlgili parasal olmayan hesabın ilgili hareketleri düzeltme katsayısı ile çarpılır. Düzeltilmiş tutarlar toplamı ilgili hesabın düzeltilmiş bakiyesini verir.
Örnek:
Dönem: Ocak 2023-Aralık 2023
Başlangıç Rapor Ayı: Açılış
Bitiş Rapor Ayı: Ocak 2024
2023 Yİ-ÜFE
(Parasal olan hareketlere endeks atanmaz)
150 hesabın Hareketleri
**** 1 / F.E = ((1/2100)*15000 + (1/2400)*5000) / 20.000
F.E = 2167,74 olacaktır.
100 hesap parasal bir değer olduğundan, tarihi bakiyesi, düzeltilmiş bakiyesine eşit olacaktır.
*3100 / 2100 = 1,4762
**3100 / 2100 =1,4762
***3100 / 2400 = 1,2916
****3100 / 2167,74 =1,4300
Karşılaştırmalı Bilanço Raporlamada,
Karşılaştırmalı bilanço raporlamada, dönem bilançosunun düzeltilmiş değerlerinin saptanması değişiklik göstermez ancak geçmiş dönem bilançosunun düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilir. İlk aşama geçmiş dönem bilançosunu ilgili dönemin bitiş ayına göre düzeltmek olacaktır. Burada izlenen yol, dönem bilançosunun düzeltilmesi ile aynıdır. Yani parasal kalemler için düzeltme katsayısı değeri "1" varsayılacak, parasal olmayan kalemler için ise endeksler yardımıyla düzeltilmiş tutarlar bulunacaktır. İkinci aşama ise kendi dönem sonuna göre düzeltilmiş tüm bilanço kalemlerini cari dönem bitiş ayına göre düzeltmek olacaktır.
Örnek 1 :
İlk Dönem: Ocak 2023-Aralık 2023
İkinci Dönem: Ocak 2024-Aralık 2024
Başlangıç Rapor Ayı: Açılış
Bitiş Rapor Ayı: Ocak 2025
Yukarıdaki filtreye uygun olarak karşılaştırmalı rapor alındığında;
- Ocak 2024-Aralık 2024 dönemi, dönem bilançosu raporlamadaki işlem adımlarına göre düzeltilir. Yani parasal değerler için düzeltme katsayısı "1" varsayılır. Parasal olmayan değerler için ise Aralık ayı endeksi, hareketin endeksine bölünerek bulunan katsayıyı hareket tutarıyla çarpmak suretiyle düzeltme işlemi gerçekleştirilir.
- Ocak 2023-Aralık 2023 dönemi iki düzeltme aşamasından geçer:
- İlk düzeltme işlemi, bilanço tarihi değerlerinin Aralık 2023'e göre düzeltilmesidir. Bu işlem cari dönemim 2001 dönemi varsayılıp dönem bilançosunun düzeltilmesi işlemidir. Dolayısıyla sadece parasal olmayan değerler düzeltilir. Parasal değerlerin tarihi değerleri ile düzeltilmiş değerleri aynı olacaktır.
- İlk adımda bulunan düzeltilmiş kalem tutarları, ikinci kez düzeltme işlemine tabi tutulur. Bu işlem 2023 Aralık ayına göre düzeltilmiş değerlerin, 2024 Aralık ayına göre düzeltilmesi işlemi olacaktır. Bu işlemde hem parasal hem de parasal olmayan kalemler düzeltme işlemine tabi olacaktır. Düzeltme katsayısı ise "Aralık 2024 indeksi/Aralık 2023 indeksi" işleminin sonucu olacaktır.
Örnek 2:
Yukarıda dönem bilançosu raporunun düzeltilmiş dökümüne ilişkin örnekten hareketle Aralık 2024'e gelindiğini ve bu dönem sonunda karşılaştırmalı bilanço alındığını farz edelim. Bu durumda geçmiş dönem Ocak 2023-Aralık 2023 dönemi olacaktır. Bu bilançonun ilk önce Aralık 2023'e göre düzeltilmesi, sonra da Aralık 2024'e göre düzeltilmesi gerekecektir. Yukarıda iki hesabın da Aralık 2023'ye göre düzeltilmiş değerleri hesaplanmıştı:
Aralık 2024 Yİ-ÜFE değerinin 4200 olduğunu varsayalım.
Aralık 2024'e göre düzeltildikten sonra karşılaştırmalı bilançoya yansıyacak olan nihai düzeltilmiş değerlerin hesabı şöyle yapılacaktır:
* Aralık 2024 Endeksi/Aralık 2023 Endeksi = 4200/3100 = 1,35483
Düzeltilmiş Kar/Zarar
Düzeltilmiş değerler basımı: evet iken kullanıcı tarafından eklenen kar/zarar kaleminin değeri, düzeltilmiş aktif ve pasif toplamlarının farkı olacaktır.