Maliyet Hesaplama işlemi çalıştırılmadan önce diğer modüllerde bir takım çalışmalar yapılmalıdır.
Bunların neler olduğu ile ilgili detaylı bilgi için bakınız Ek-3 (Maliyet Hesaplatma Öncesi Modüler Çalışmalar)
Yukarıda anlatılan ön çalışmalar tamamlandıktan sonra artık maliyet hesaplatma işlemlerine hazırsınız demektir. Maliyet Muhasebesi Modülünden Maliyet Hesaplatma seçeneği çalıştırılarak maliyet mahsuplarının oluşturulma işlemlerine başlanabilir.
| Maliyet Hesaplatma Ekranı | |
|---|---|
Yıllık İşlem | Yıllık işlem seçeneği, yıl boyunca standart maliyet sistemini uygulayarak, yıl sonunda fiili maliyetleri hesaplatmak için kullanılır. |
Tarih (Ay Kodu/Yıl) | Bu sahalara maliyet hesaplamaları yapılacak ay ve yıl kodu girilecektir. |
Hazırlık Yapılacak | Hazırlık yapılsın sahası işaretlendiğinde program; 1. İşlem sırası dosyasından 1. sırada tanımlanan maliyet ana kodunu kontrol ederek, bu maliyet ana grubuna (bu koda ait işlemleri bittiğinde 2.sırada tanımlanan maliyet ana koduna geçerek safha safha hesaplamaları oluşturacaktır) ait işlemlere başlar. 2. Seçilen maliyet yöntemi ile bulunacak çıkış tutarları için Merkez/Şube, Depolarda yapılan tüm alışlar tek bir ambarmış gibi kabul edilerek kümüle olarak hesaplanır. 3. Maliyet ana mamul grubuna ait stokların çıkışlarından Stok/Maliyet Oluşturma bölümü çalıştırıldığında bulunan birim maliyet (dövizli muhasebe kullanan için ayrıca birim döviz maliyeti) ile sarf miktarı ve sarf tutarlarını (dövizli muhasebe kullananlarda dövizli sarf tutarları) oluşturarak, yukarıda girilen ay bazında kümüle eder. Böylece hammadde sarfları tespit edilmiş olup bu bilgiler, her bir maliyet ana grubuna göre tek tek hazırlanarak maliyet dosyasına yazılır. 4. Maliyet ana grup kodları bazında işçilik ve genel üretim giderlerinin dağılımları, muhasebedeki mahsup tutarlarından ve dağıtım anahtarlarında girilen seçeneklere göre oluşturulur ve ilgili ay için bulunan bütün maliyet kalemleri toplanarak (hammadde+ambalaj+enetrji+ vb.) maliyet dosyasına yazılır. Dövizli muhasebe kullanılan yerlerde, maliyet ana grup kodları bazında işçilik ve genel üretim giderlerinin dağılımları, muhasebedeki mahsupların firma döviz tutarlarından ve dağıtım anahtarlarında girilen seçeneklere göre oluşturulur ve ilgili ay için bulunan bütün dövizli maliyet kalemleri toplanarak (hammadde+ ambalaj + enerji + vb.) maliyet dosyasına yazılır. Bu nedenle, dövizli muhasebe kullanan firmaların, dövizli maliyet kalemlerinin bulunabilmesi için, Muhasebe Modülü/İşlemler/Döviz Tutarları oluşturma seçeneğinin Maliyet Oluşturma öncesinde çalıştırılmış olması gereklidir. 5. [Bir ay önceden devreden bakiye stok miktarı + bir ay önceden devreden maliyet fiyatı] ve [maliyeti oluşturulacak ilgili ay içinde seçilen maliyet yöntemi ile hesaplanan maliyet fiyatı + satış miktarları] değerlendirilip, ilgili ay için maliyet grup kodu bazında maliyet fiyatları bulunur. Grup kodu bazında bulunan aylık maliyetler, ilgili gruba ait mamul stok hareketlerinin giriş görülen kayıtlarına ay içi maliyet fiyatlarını aktararak, çıkış görülen kayıtlarına da ortalama maliyet fiyatlarını aktararak hesaplatmalarını yapar. Bulunan değerler sarf dosyasına yazılır. Bu işlemler, dövizli muhasebe uygulaması olan firmalarda döviz bazında da hesaplanarak sarf dosyasına yazılmaktadır. Bu hesaplatmalar, işlem öncelik sırası ve ana mamul kodlarına göre safha safha hesaplanır. Hazırlık çalışması yapıldıktan sonra Raporlar bölümünde açıklanan Detaylı ve Özet maliyet raporları alınarak kontrolleri yapılır. Kontroller sonucunda işlemlerde sarf merkezleri ya da hammadde sarfları bazında herhangi bir düzeltme yapılacak ise Hammadde Sarfları ve Maliyet Bilgi Girişi bölümleri kullanılabilir. Bundan sonraki etap Sarf, Maliyet ve Satılan Malın Maliyeti mahsuplarının entegre edilmesidir. Ekrandan sorgulanan mahsup oluşturulacak sorgusu, bu mahsupların oluşturularak Muhasebe Programı/Entegrasyon modülü/Dekont mahsubu bölümüne transfer edilmesi ile ilgilidir. Transfer işlemleri için tekrar hazırlık çalıştırılmasına gerek yoktur. Eğer düzeltme yapılarak, maliyet muhasebesi ile ilişkili bazı hesaplar değişikliğe uğramış ise “hazırlık çalıştırılacak” sorgulaması tekrar gerçek değerleri oluşturabilmek için işaretlenmelidir. |
Mahsup Oluşturulacak | Sarf, Maliyet ve Satılan Malın Maliyeti mahsuplarının Entegrasyon modülündeki Dekont Mahsubu bölümüne transfer edilmesini sorgulamaktadır. Hazırlık yapılsın sorgusu ile beraber mahsup oluşturulması istenmiyorsa bu saha işaretlenmemeli, mahsup oluşturulması isteniyorsa işaretlenmelidir. Hazırlık sonrasındaki kontroller sonucunda herhangi bir sorun yoksa tekrar hazırlık yapılsın sahasının işaretlenmesine gerek yoktur. Direkt “mahsup oluşturulsun” sahası işaretlenip entegre işlemler yapılabilir. Oluşturulan mahsuplar üzerinde de entegrasyon bölümünde düzeltme vb. işlemler yapılabilir. Entegrasyon bölümündeki kontrollerden sonra ilgili mahsuplar muhasebeye aktarılarak yevmiye fişi haline dönüştürülmelidir. Mahsuplar şu sıra ile oluşturulur; Sarf Mahsubu İşlem sırası tanımlamalarında girilen MALİYET ANA GRUP KODU bazında Borç Alacak 710-DİREKT İLK MADDE MALZ.GİD. 150 İLK MADDE VE MALZ. ALIŞ HES.
Maliyet Mahsubu İşlem sırası tanımlamalarında girilen MALİYET ANA GRUP KODU bazında Borç Alacak 151-YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI 711-DİREKT İLK MAD.VE MAL.YAN.FARK 721-DİREKT İŞÇİ.GİDERLERİ YANSITMA 731 GENEL ÜRET. GİD.YANSITMA HES. Borç Alacak 152-MAMULLER HESABI 151-YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI
Satılan Malın Maliyeti Mahsubu İşlem sırası tanımlamalarında girilen Maliyet Ana Grup Kodu bazında Borç Alacak 620 SATILAN MALIN MALİYETİ 152-MAMULLER HESABI
Dövizli Muhasebe uygulaması olan firmalarda, tüm bu mahsuplarda döviz tutarları da bulunmakta, firma döviz tipi baz alınarak, bulunan döviz rakamları mahsuplarda operasyon döviz tipi ve tutarı sahalarına aktarılmaktadır. Mahsubun muhasebeye aktarımı sırasında, operasyon döviz tipi ve tutarı sahalarındaki döviz bilgileri, firma döviz tipi ve tutarı sahalarına aktarılmaktadır. Böylece, oluşan mahsuplardaki operasyon döviz tipi ve tutarı sahaları, firma döviz tipi ve tutarı sahalarına eşitlenmektedir. Böylelikle tüm işlemleri tamamlanmış firmalar için bu son mahsuptaki hareketlere firma döviz değeri atamak için Muhasebe Modülü/Döviz Tutarları Oluşturma seçeneğinin çalıştırılması gerekmeyecektir. Fark Mahsubu Oluşturulsun Bu parametre, yıllık standart maliyet sistemini uygulayarak, yılsonunda standart ve fiili maliyetler arasındaki farklara ait fark mahsubu oluşturmak için kullanılır. Aylık standart maliyet uygulamasından farkı, oluşan fark mahsubunda. 712, 722, 732 gibi maliyet fark hesaplarının kullanılmamasıdır. Oluşan farklar 711,721,731 gibi ilgili maliyet hesaplarına aktarılacaktır. |
Ay Kodu | Yıllık standart maliyet sistemini kullanan firmalar için fark mahsubu, bu alanda belirtilen ayda oluşacaktır. |
Ana Grup Paylaştırma Hassasiyet Tutarı | “Ana Grup Bazında Yapılan Sarflar Mamullere Yedirilsin” parametresi işaretlenerek, mamulün üretiminde dolaylı yoldan kullanılan hammadde sarflarının ambar çıkış fişleri ile, ilgili maliyet ana grubuna sarf edilmesi durumunda, maliyet çalıştırılırken, program ambar çıkış fişlerinden bu tip kayıtları taramaktadır. Sarf tutarınının, göz ardı edilecek kadar küçük olması durumunda, maliyet çalıştırma işleminin hızlandırılması amacıyla, gözardı edilecek sarf tutarı, “Ana Grup Paylaştırma Hassasiyet Tutarı” bölümüne yazılabilir. Program, bu alana yazılan tutardan daha küçük sarfları dikkate almayacak, mali ana grubununun maliyetine eklemeyecektir. |
Genel Safha Sayısı | Maliyet ana safhaları arasında geriye dönüşler varsa, geriye dönüş sayısı kadar maliyet hesaplatmanın yeniden çalıştırılması gereklidir. Bu durumda genel safha sayısına, geri dönüş sayısının bir fazlası girilmelidir. Örneğin, buğdaydan irmik, irmikten de makarna üretilmesi durumunda irmik ve makarna safhası olmak üzere 2 safha olduğunu varsayalım. Makarnanın irmiğe dönüştürülmesi söz konusu olduğu durumlarda 1 geri dönüş olduğundan maliyet hesaplatmanın 2 defa çalıştırılması gerekir ve genel safha sayısına 2 girilmelidir. |