Page History
Maliyet muhasebesi için modüler tanımlamalarla ilgili ayrıntılı bilgiye bu dokümandan ulaşılır.
Maliyet Muhasebesi modülü, ; Stok, Üretim, Fatura, Muhasebe ve Entegrasyon modülleri ile entegre, Personel, Demirbaş programları ile bağlantılı çalışmaktadırçalışır. Maliyet muhasebesi Muhasebesi modülünden kayıt ve işlem yapılabilmesi stokyapılması Stok, üretimÜretim, faturaFatura, ve muhasebe Muhasebe modüllerindeki kayıtların eksiksiz girilmiş olmasını girilmesini gerektirir. Bunlar;
- Stok modülündeModülü'nde; parametre parametre girişinden maliyet sistemi parametresinin işaretlenmesi, hammadde, mamul ve yarı mamul stok sabit kayıtlarının ayrı ayrı tanımlanması,
- Muhasebe modülündeModülü'nde; Muhasebe muhasebe hesap planının eksiksiz girilmesi,
- Üretimler reçeteler ile yapılıyor ise Üretim Modülünde ; - Üretimler reçetelerle yapılıyorsa - ürün reçetelerinin yaratılmış olmasıdıroluşturulması gerekir.
Bu kitapta, üretimi Üretimi iki aşamadan oluşan bir A firmasını ele alacağız: A firmasının ele alındığı varsayıldığında;
A firmasında, 1. aşamada iki ayrı yarımamul yarı mamul üretilmekte, 2. aşamada ise bu yarımamuller yarı mamuller kullanılarak bir mamul üretilmektedir. Bu bilgiler ışığında, A firmasının maliyet muhasebesi Maliyet Muhasebesi kurulumunu sırasıyla göreceğizaşağıdaki şekilde gerçekleşir.
Stok Modülü Tanımlamaları
Parametre Kayıtları
Maliyet
...
Muhasebesi kayıtlarının
...
oluşturulması ve entegre işlemlerinin
...
yapılması için ilk işlem, Stok
...
→ Stok Parametreleri bölümünden maliyet sistemini sorgulayan parametrenin işaretlenmesi ve maliyet tipinin
...
seçilmesi gerekir.
Maliyet sisteminin işaretlenmesi sayesinde, Stok
...
→ İşlemler
...
→ Maliyet Oluşturma bölümünün çalışması ile oluşan değerler, stok kayıtları ek sahalardaki birim maliyet sahasına program tarafından
...
- ilk madde ve
...
ambalaj malzemeleri için - atanır.
...
Stok Sabit Kayıtlarının Tanımlanması
Maliyet muhasebesi Muhasebesi için ön çalışmaların ilk etabı stok kayıtlarının tanımlanmasıdır. Maliyet muhasebesini Muhasebesi'ni oluşturmak için tüm hammaddelerihammadde, yarı mamul ve mamulleri mamullerin stok sabit kayıtlarından tanımlamanız gereklidirtanımlanması gerekir.
A firmasının stokları aşağıda görüldüğü aşağıdaki şekilde kodlanmıştır. A firmasında YM1 ve YM2 üretilmekte, üretilmiştir ve bu iki yarımamul yarı mamul MM1’in üretiminde kullanılmaktadırkullanılmıştır.
Hammaddeler
H1 Hammadde 1
...
H3 Hammadde 3
Mamul Grubu 1MM1
MM1 Mamul 1
Yarımamul Grubu
YM1 Yarımamul 1
YM2 Yarımamul Yarı Mamul Grubu
YM1 Yarı Mamul 1
YM2 Yarı Mamul 2
Ambalaj MalzemeleriAMB1
AMB1 Ambalaj Malzemesi
Stok kayıtlarınızın kayıtlarının oluşturulmasında maliyet muhasebesine yönelik önemli noktalar şunlardır;
Stok kartı kayıtlarında Kartı Kayıtları ekranında aynı maliyet grubuna ait olan stok kayıtlarının ölçü birimlerinin aynı standartda standartta oluşturulmasına dikkat etmeliyizedilmesi gerekir.
Tüm stok kayıtlarınızın, ek bilgi giriş ekranında kayıtlarının, Ek Bilgiler sekmesinden tanımlanan, türü ve mamul grup kodlarının girilmiş olmasına dikkat etmeliyiz.
...
Türü ve Mamul Grup bilgilerinin girilmesi gerektiğine dikkat edilmesi gerekir.
Stok kartlarındaki tanımlamalardan önce, Maliyet Muhasebesi modülündeki Mamul Grup Kodu tanımlamalarının
...
yapılması gerekir. Mamul
...
Grup Kodu, Maliyet Muhasebesi modülünden tanımlanan
...
Maliyet Grup Kodunun girildiği alandır. Bu
...
alanda, maliyet grup kodlarının rehberine
...
ulaşılır. Maliyet grup kodlarının tanımlanması ile ilgili ayrıntılı
...
açıklamalara Maliyet Bilgi Girişi bölümünden ulaşılır.
...
Türü, maliyet hesaplamaları için belirteç olan sahadır. Maliyet
...
Muhasebesi modülünden oluşan
...
mahsup fişinde kullanılan hesaplar, bu sahadaki türe göre
...
değişir. Bu sahada mamul, yarı mamul ve yan ürün olarak tanımlanan stok kodları için
...
Mamul Grup Kodu bilgisinin mutlaka girilmesi gerekir.
Örneğe göre MM1 kodlu stok için Mamul tipi seçilmiştir. Ayrıca, yine
...
kodlama
...
örneğinde verilen stok kodlarından H1,H2,H3 için bu
...
sahanın İlk madde, YM1 ve YM2 için
...
Yarı mamul olarak
...
belirtilmesi gerekir. Üretimde ambalaj için kullanılan AMB1
...
'in Ambalaj Malzemesi olarak
...
işaretlenmesi gerekir.
Muhasebe Hesap Planının Tanımlanması
Maliyet ana grupları (
...
Ana ürün merkezleri), aynı zamanda Esas Üretim Gider Yeri merkezleridir. Tanımlamaların düzgün
...
yapılması için, Muhasebe
...
Modülü'ndeki hesap kodlarının üretim gider yerleri bazında
...
açılması gerekir. Kullanıcı firmalar, bu konuda kendileri karar verebilirler. Eğer muhasebede hesap planı
...
detayı olmadan, referans kodu sistemi ile çalışılıyorsa, ana ürün merkezi tanımlamalarında da referans kodlarını kullanarak maliyet
...
hesaplamaları oluşturulabilir.
...
Maliyet hesapları, muhasebe hesap planında ürün bazında
...
detay verilmeden oluşturulabilir. Fakat, ana hesap bazında sarf, maliyet ve satılan malın maliyeti mahsuplarının işlemleri çok zor,
...
sektör bazında da bazen imkansızdır. Bu durumda, maliyet hesaplamalarının çekirdeği olan hammadde, yarı mamul ve mamul hesaplarının detaylandırılması, kontrol işlemlerini
...
kolaylaştırır.
Ürün bazında detaylı maliyet hesaplamalarında, 26/12/1992 tarih ve 21447 sayılı Tek Düzen Hesap Planı ile ilgili tebliğ bunların çeşitlendirilmesini, yani ana ürün merkezlerine, yan ürün merkezlerine (
...
Yardımcı üretim merkezlerine) ve masrafın
...
çeşidine göre
...
gruplara ayrılmasını gerekli
...
görür.
Ana ve yardımcı ürün
...
merkezlerinin, işletmelerin isteklerine göre detaylanmasına karşın, masraf
...
çeşidi detayı, ilk madde malzeme giderleri, işçilik ücret ve giderleri, memur ücret ve giderleri,
...
dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi-resim ve harçlar, amortismanlar ve tükenme payları,
...
finansman giderleri olarak ayrı ayrı
...
tanımlanması gerekir.
Masraf
...
çeşidine ait hesapların ana başlıklarını Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
...
aşağıdaki şekilde açıklamıştır
...
:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Bu giderler , Esas esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, ; mamulün bünyesine giren, mamulün temel öğesini oluşturan ve mamulün bünyesine doğrudan yüklenebilen yüklenen maddelerin kullanımı , fiili tutarlarla bu hesapta için fiili tutarlarla Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri hesabından izlenir.
Direkt İşçilik Giderleri
Bu giderler , Esas esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir mamulün veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderlerini kapsar. Bu giderler giderlerin hangi mamul veya mamul grubu için harcandığı izlenebilen izlenebilir ve herhangi bir dağıtım anahtarına gerek duymadanduyulmadan, işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilen işçilik giderlerinden oluşur. Esas üretim gider yerleri bazında aylık değerler, Netsis Personel programından muhasebeye entegre edilebilmektediredilebilir.
Genel Üretim Giderleri
İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt işçilik ve direkt hammadde ve malzeme dışında kalan giderlerin izlendiği hesaptır.
Bu giderlerin;
Üretim hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteliğini taşıması,
Çeşit ve değer yönü ile doğrudan doğruya değil, ancak dağıtım yoluyla üretim ve hizmet maliyetlerine yansıtılabilir nitelikte olması gereklidir.
Esas üretim merkezleri bazında, bu ana hesap altında işlenecek amortisman hesaplarının aylık ve yıllık değerleri, Netsis Demirbaş programından muhasebeye entegre edilebilmektedir.
Dönem sonlarında Esas Üretim Merkezlerine göre açıklanan hesaplar, yansıtma hesapları ile karşılaştırılarak kapatılır. Maliyet muhasebesi programında, maliyet mamul grupları bazında bu yansıtma hesapları da sorgulanmaktadır.
Direkt İlk Madde Ve Malzeme Yansıtma Hesabı
Dönem sonlarında, 710- Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri bu hesapla karşılaştırılarak kapatılır.
Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesapları
Dönem sonlarında, 720-Direkt İşçilik giderleri hesabı bu hesapla karşılaştırılarak kapatılır.
Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
Dönem sonlarında, 730-Genel Yönetim Giderleri bu hesapla karşılaştırılarak kapatılır. Sınai maliyet kapsamına giren hesaplar;
...
Hatırlanacağı gibi A firması iki ayrı safhadan oluşan bir üretim
...
yapıyordu. Aşağıdaki bölümde Maliyet
...
Ana Mamul Kodlarının tanımlamalarında bahsedileceği gibi, mamullerin üretimi iki ayrı safhadan meydana
...
gelir. Öncelikle ilk safhada YM1 ve YM2
...
üretiliyor ve daha sonra bu yarı mamuller MM1’in üretimi için
...
kullanılıyor. Maliyet
...
Muhasebesi modülünde, Maliyet
...
Ana Grup Kodu olarak YM’ler için 1. AŞAMA, MM1 için 2. AŞAMA tanımlanmış ve her türlü detay
...
- Stok Sabit Kayıtları, Muhasebe Hesap Planı) bu iki safhaya göre oluşturulmuştur.
Üretim Reçetelerinin Tanımlanması
Üretici
...
firmaların, ürün
...
maliyetlerini hesaplanması için reçeteye tabi mamullerinin reçete kayıtlarını, Üretim
...
→ Kayıt → Reçete
...
Kaydı bölümünden
...
tanımlaması gerekir.
Üretim
...
→ Reçete
...
Kaydı bölümünden, üretimi yapılacak mamuller için hammadde ve/veya yarı mamullerden oluşan reçetelerin kayıtları ile, izleme ve reçete değişiklikleri yapılabilir. Bütün mamul ve yarı
...
mamullerin reçetelerinin bu bölümden ayrı ayrı
...
kaydedilmesi gerekir.
...
Bünyede üretimi yapılan tüm
...
mallar mamul veya yarı mamul,
...
üretimi gerçekleştirmek için satın
...
alınan mallar ise hammadde olarak
...
düşünüldüğünde, hangi hammaddelerin hangi yarı mamuller içinde kullanıldığına göre yarı mamul
...
reçeteleri ve hangi hammadde ve yarı mamullerin hangi mamuller içinde kullanıldığına göre de mamul
...
reçeteleri oluşturulur.
Birden fazla seviyeli reçeteler de
...
oluşturulabilir. Yarı mamul seviye
...
sayısı istenen sayıda artırılabilir.
Reçete
...
oluştururken, yarı mamuller
...
ve mamuller olarak bir öncelik sırası yoktur.
...
İstenen düzende
...
reçete oluşturulabilir. Tek şart; tüm hammadde, yarı mamul ve mamul kodlarının stoklarda tanımlanmış olmasıdır.
...
Seviyelendirme ne kadar anlaşılır ve basit
...
tutulursa,
...
Üretim modülünde
...
çalışmak o kadar
...
kolaylaşır.
MM1 üretim
...
reçetesinin oluşturulması için kullanılan hammadde, ambalaj ve yarı mamul listesinin örneği
...
aşağıdaki şekildedir:
MM1
Hammaddeler
H4
Yarımamul 1
H1
H2
Yarımamul 2
H3
...
AMB1
Maliyet muhasebesi Muhasebesi işlemlerinden önce hammadde maliyetlerinin oluşturulabilmesi oluşturulması için, üretim reçeteleri bazında üretim sonu kayıtları çalıştırılmalıdırkayıtlarının çalıştırılması gerekir. Üretim sonu kayıtlarıyla ilgili önemli noktalar ileride değineceğimiz , Maliyet Hesaplatma işlemleri bölümünde anlatılmıştır.
Buraya kadar maliyet muhasebesini ilgilendiren diğer modüllerin ön hazırlıkları üzerinde durduk. Bundan sonraki bölümlerde ise maliyet muhasebesi modülünde yapılması gereken çalışmaları açıklayacağız.
Fason Uygulaması
Üretim yapan firmaların fason işçilik giderlerini, direkt olarak mamul / yarımamul maliyetlerine yansıtabilmeleri amacıyla geliştirilen uygulamadır. Bu uygulamanın başlatılabilmesi için programda bazı düzenlemeler yapmak gerekmektedir.
Öncelikle, fason işçiliklerin takip edileceği yeni stok kartları açılmalıdır. Bu kartlarda, Stok Kartı Kayıtları/ Ek Bilgiler/ Türü sahasında yeni eklenen FASON seçeneği işaretlenmelidir. Fason kartları için açılacak detay kodlarında, gider hesap kodlarından olan 730 hesaplar tanımlanmalıdır.
Maliyet muhasebesi modülünde ise Parametre girişi/ Maliyet parametreleri-2 bölümünde, tanımlanabilir 5 gider tanımından birine DETAYLI FASON ismi yazılmalıdır. Maliyet işlemlerinde Fason işçiliklerin dikkate alınabilmesi için Mamul ana grup kodu tanımlamasında, fason işçilikle ilgili herhangi bir muhasebe kodu girilmemelidir. Mamul grup kodu tanımlamalarında ise yansıtma hesaplarında DETAYLI FASON için 731 yansıtma hesap kodu girilmelidir.
Stok sabit kayıtlarında, türü sahası fason olarak işaretlenen kartlarda, fatura modülünde sadece alış işlemlerine (satıcı siparişleri, alış irsaliyeleri, alış faturaları ) ve satış işlemlerinde de sadece iade işlemine izin verilecektir. Bunun dışındaki fatura modülü işlemlerinde, fason olarak tanımlanmış kartla ilgili satış işlemi yapılmak istenir ise “fason malın satışı olamaz. Sadece iade edilebilir.” şeklinde bir uyarı verilerek izin verilmeyecektir. Aynı şekilde, fason olarak tanımlanmış bir kartla ilgili alış iade işlemi yapılmak istenir ise “Fason stoğun alış iadesi yapılamaz” uyarısı verilerek işleme izin verilmeyecektir. Bu uyarılar, fason işçilik satışının ve satılmayan işçiliğin iadesinin olamayacağı düşünülerek verilmektedir.
Fason işçilik faturalarının, alış faturalarından kaydı sırasında, hangi mamul/yarımamule ait bir işçilik gideri olduğunun anlaşılabilmesi için maliyet grup kodu (Maliyet muhasebesi/Mamul grup kodu kayıtları bölümünden kaydedilen), satır bazında sorgulanmaktadır. Girilen maliyet grup kodları stok hareket dosyasında, muhasebe kodu sahasında saklanmaktadır. Maliyet muhasebesi işlemleri sırasında işçilik giderleri muhasebe kodu sahasındaki mamul grup koduna göre, direkt ilgili mamul/ yarımamulun tanımlı fason giderlerine yazılır.
Eğer, bir mamul/ yarımamul tamamen fason olarak üretilmiş ise, fason alış girişlerinde hem miktar hem de fiyat girilmelidir. Bu durumda, girilen miktarlar maliyet muhasebesinde fason miktar olarak kabul edilecek ve maliyetlerin paylaştırılması sırasında, üretim miktarından fason miktarlar düşülerek hesaplama yapılacaktır.
Eğer, üretimin bir kısmı için fason işçilik gideri ödenmiş ise fason girişlerinde, miktarsız maliyet kaydı yapılarak kayıtlar girilmelidir.
Bu uygulamayı yapan firmalarda, fason işçilik giderlerinin tanımlı olduğu kartlardaki tutarlar ile muhasebe modülü 730 hesapların tutarlarının tutması gerekmektedir.
Maliyet işlemlerinin tamamlanmasından sonra, maliyet muhasebesinden üretim miktarı ve fason miktarı kontrol edilmelidir. Fason miktarının üretim miktarından büyük olmaması gerekmektedir.
bölümünde yer alır.