Page History

Kapasite Planlama işleminde çalıştırılması gereken işlemler ve raporun bulduğu sonuçlar aşağıda örneklerle anlatılmıştır:.

Fabrikada 3 adet işlem yapılarak üretilen bir mamul olduğu düşünüldüğünde, yapılması gereken tanımlamalar şunlardır:

1- İş İstasyonları

Fabrikada ; İş İstasyonları, Operasyonlar, Reçete Kaydı (Rota), Üretim Süresi, İhtiyaç Kapasite, Mevcut Kapasite, Gerçekleşen (Simultane) İşlem Birimi, Çalışma Takvimi, Hazırlık Süresi, Geçiş Süresi/Geçiş Miktarı, Simültane Kapasitenin Tamamını Kullanamama, Maliyet Bilgileri.

İş İstasyonları

İş İstasyonları; fabrikada bulunan, her biri ayrı işlemlerden sorumlu, kendi içlerinde benzer işlemleri yapan üretim birimlerinden (Makine/İşçi) oluşan üretim merkezleridir.

Örneğin;Örnek

         IST1: Yıkama istasyonu. 1 adet makine bulunsun.

         IST2: Kurutma istasyonu. 1 adet makine bulunsun.

         IST3: Yapıştırma istasyonu. 1 işçi bulunsun.

2- Operasyonlar

Mamulün Operasyonlar, mamulün üretilmesi sırasında yapılan işlemlerdir. Her bir iş istasyonu bir işlem gibi tanımlandığında ;

Örneğin;

         örnek aşağıdaki şekilde olur.

Örnek

OP1: Yıkama.

         OP2: Kurutma.

         OP3: Yapıştırma.

3- Reçete Kaydı (Rota)

Kapasite Reçete Kaydı (Rota), kapasite Planlama yapılması için öncelikle rota tanımının yapılması gerekir. Rota, bir mamul/yarı mamulün işlem reçetesidir. Mamulün işlem sırası (rotasıRotası) Üretim /→ Reçete Kaydı bölümünden yapılmaktadıryapılır.

Örnek;

--- M1

--- ---- YM1 – 1 adet

--- -------- HM1 – 1 adet

--- -------- HM2 – 1 adet

--- -------- OP3

--- ---- OP1

--- ---- OP2

Şeklinde ürün ağacımızı tanımlayalım.

...

şeklinde ürün ağacı tanımlanmış olsun.

Üretim Süresi

Her Üretim Süresi, her bir işlemde bir birim üretim için gereken zamandır. Operasyon bazında tanımlanır. Aynı operasyon için ürün bazında rota tanımı sırasında istenir ise istendiği zaman değiştirilebilir.

Örnek;

OP1; 2 saat,

OP2; 1 saat,

OP3; 0.5 saat olsun.

...

İhtiyaç Kapasite

Planlanan İhtiyaç Kapasite, planlanan miktarda mamulün üretilmesi için gereken kapasitedir.

Örnek;

Yukarıda rotası verilen M1 mamulunun mamulünün 1 birimi için,:

YM1

HM1 –  1 adet

HM2 –  1 adet

OP3              0OP3      0.5 saatToplam         0

Toplam   0.5 saat

M1

YM1 –1 – 1 adet  0.5 saat

OP1              2 OP1     2 saat

OP2              1 OP2     1 saat

Toplam         3Toplam   3.5 saat’lik saat kapasite ihtiyacı bulunmaktavardır.

M1 mamulünden 100 adet üretilmesi gerekiyor ise,:

İhtiyaç Kapasite = 100 * 3.5 = 350 saat olarak hesaplanır.

...

Mevcut Kapasite

Bir Mevcut Kapasite; bir zaman biriminde, iş istasyonu bazında, fabrikanın sahip olduğu kapasitedir. (

Zaman Birimi : günlük , Günlük veya haftalık Haftalık olabilir. Kapasite, iş istasyonu bazında, operasyon bazında veya fabrika geneli olabilir. Bunları daha ileride detaylayacağız.) 

Örnek;

Yukarıda tanımlanan fabrikada, haftanın her günü 1  1 vardiya çalışıldığını çalışıldığı ve her bir vardiyanın 8 saat olduğunu düşünelim. Bu durumda, 1 olduğu düşünüldüğünde, 1 haftalık zaman biriminde ;örnek aşağıdaki şekilde olur:

 Yukarıda tanımlanan üretimin gerçekleşmesi için ,örnek aşağıdaki şekilde olur:

Örnekte, yıkama ve kurutma istasyonlarında , kapasitenin yetmediğieksikliği (Yetmediği), yapıştırma iş istasyonunda ise kapasite fazlalığı kaldığı görülmektedirgörülür.

...

Gerçekleşen (Simultane) İşlem Birimi

ÖrneğimizdeÖrnekte, IST1 ve IST2’deki makinelerin üretim sürecinde darboğaz bir durum oluşturduğu görülmektedirgörülür.

Bu iş istasyonlarının kapasitesini arttırmak için her birine aynı işi yapabilen birer makine eklediğimizi düşünelim.

Örnek;

bir makine eklendiği düşünüldüğünde; 100 adet M1’in bir haftalık bir sürede üretilmesi için ,

tablo aşağıdaki şekilde olur:

Bu durumda IST1’de yine kapasite eksiği oluşmuş, oluştuğu fakat IST2’nin kapasitesi kapasitesinin yeterli gelmiştirolduğu gözlemlenir.

...

Çalışma Takvimi

Yukarıdaki örnekte IST2 iş istasyonunu istasyonu her gün bir yerine iki vardiya çalıştırırsak, çalıştırılırsa; 2 makine, günde 16 saatten, 7 gün = sonucu 224’lük kapasiteye ulaştırıpulaştırılıp, mevcut kapasitenin ihtiyaç kapasiteyi karşılaması sağlanabilir. Fabrikanın ve iş istasyonlarının çalışma takvimleri, "Takvim" bölümünden kolaylıkla tanımlanabilirtanımlanır. "Takvim" bölümünde, her gün için çalışılan vardiya sayısı tanımlanır. Çalışılmayan - Pazar, bayram Bayram gibi - günlerde vardiya sayıları sıfırlanır. Kapasite planlama, tanımlanan takvimi baz alarak iş istasyonları istasyonlarının kapasitelerini hesaplar.

...

Hazırlık Süresi

Makinelerin Hazırlık Süresi, makinelerin üretim prosesine (işlemineİşlemine) başlamadan önce her üretim için bir kere yapılan işlemler için harcanan süredir. Her makine (- simültane işlem ) - için bir kez bu sürenin geçmesi gereklidirgerekir. Operasyon bazında (- rotada ) - tanımlanır. Hazırlık süresi bulunan operasyonlar için ihtiyaç planlama hesaplanması hesaplaması sırasında, simültane işlemi * hazırlık süresi kadar ekstra kapasite ihtiyacı hesaplanır.

Örnek;

Yukarıdaki örnekte IST2’deki iki adet kurutma makinesinin ikişer saatlik hazırlık süreleri olduğunu düşünelim.Bu durumda olduğu düşünüldüğünde, ihtiyaç kapasitesi aşağıdaki şekilde değişecektir.değişir:

...

Geçiş Süresi, Geçiş Miktarı

Bir Geçiş Süresi, Geçiş Miktarı, bir operasyondan diğerine geçiş sırasında geçen süre ve miktar kısıtlamasının tanımlandığı bölümlerdir. Taşıma ile ilgili problemlerden dolayı oluşabilir. Örneğin, bir

Örnek 1

Bir operasyon sonunda üretilen yarı mamuller kasalara konmakta konar ve bu kasalar belli sayıda ürün almaktadıralır. Bir kasa dolduğunda, kasa herhangi bir taşıma aracıyla başka bir bölüme aktarılmaktadıraktarılır. Burada kasa kapasitesi geçiş miktarı, kasanın diğer bölüme taşınması için geçen sürede süre de geçiş süresidir. Bu bilgiler operasyon bazında (- rotada ) tanımlanmaktadır- tanımlanır. Geçiş süresi ihtiyaç kapasitesini etkilemektediretkiler.

Örnek ;2

Yukarıdaki örnekte OP2’nin geçiş miktarı 20, Geçiş geçiş süresi 1 saat olsaydı.(, 100 birimlik mal 5 kerede taşınacak ve her taşıma için 1 saatten 5 saatlik ek kapasiteye ihtiyaç olacaktı.

OP2 için ihtiyaç kapasite ;aşağıdaki şekildedir:

Geçiş miktarının 1 olması durumunda , yani her (Her bir üretilen parçanın sürekli diğer operasyona aktığı durumda, ) geçiş süresi için ihtiyaç kapasite geçiş süresi * üretim miktarı olur. Geçiş miktarının 0 (sıfırSıfır) olduğu durumdaolması, üretimin tamamı tamamının bitirilip diğer operasyona başlanabileceği anlamındadırbaşlanacağı anlamına gelir. Bu durumda ihtiyaç kapasite (- bir kerede geçiş yapıldığı için ) - geçiş süresi kadardır.

...

Simültane Kapasitenin Tamamını Kullanamama

İş istasyonlarında birbiriyle benzer iş yapan, kapasiteleri birbirine eşit veya yakın makine/insan olduğunu belirtmiştikolduğu belirtilmişti. Bazen aynı işi yapabilecek yapacak birden fazla makine olduğu halde, bir işin bir anda kısıtlı sayıda makinede yapılabileceği yapılacağı durumlar olabilmektedirile karşılaşılabilir. Genelde plastik/metal enjeksiyon makinelerinde bu durum görülmektedirgörülür. Bunun sebebi, makineye üretilecek olan parçayla ilgili bir kalıp ( - veya herhangi bir aparat) - takılması ve makinenin parçayı bu kalıba göre üretebilmesidirüretmesinden kaynaklanır. Yani, bir kalıp bir makineye takıldığında, diğer bir makineye de takılamayacağındantakılamayacağı için, o ürün için bir anda bir makinenin kapasitesi kullanılabilecek, diğer bir makinenin aynı işi yapma yeteneği bulunsa da, kalıp limitinden dolayı bu diğer makinenin kapasitesi kullanılamayacaktırkullanılamaz. Bu durumda, istasyon tanımı yapılırken; simültane işlem sayısını, makine sayısı kadar , fakat operasyon bazında, simültane işlem sayısını kalıp sayısı kadar tanımlamak gerekir.

Örnek;

Yukarıdaki örnekte, kurutma makinelerine kalıp takma gereksinimimiz olduğunu gereksinimi olduğu ve bir mamul için bir kalıbımız bulunduğunu varsayalım. Bu durumda,kalıp bulunduğu varsayıldığında tablo aşağıdaki şekildedir:

Burada, iş istasyonu bazında kapasitenin yeteceği düşünülse de kalıp kısıtlaması nedeniyle aslında bir darboğaz yaşanacağı görülmektedirgörülür.

...

Maliyet Bilgileri

İstenir ise İstendiğinde operasyon bazında birim işçilik ve birim diğer maliyetleri tanımlanabilir. İhtiyaç kapasite maliyeti, mevcut kapasite maliyeti ve fark kapasite maliyeti olarak raporlanabilir.