Page History
Yeni Türk Ticaret Kanunu'nda yer alan TMS 2, genel olarak, stoğun stokun tarihi maliyet esasına göre muhasebeleştirilmesiyle ilgili konuları belirlemekte ve açıklamaktadır. Buradaki amaç, bilanço tarihinde işletmenin varlığı olarak elinde bulunan stoğun stokun gerçeğe uygun değeriyle gösterilebilmesi ve dönemsel gelirle ilgili doğru tespitin yapılabilmesi için, maliyetler ile gelirlerin belirlenmesidir. İlgili standartta, stoklara ilişkin belirli tanımlamalar yapılmakta, stokların değerlemesi, stokların maliyeti satınalma ve dönüştürme maliyetleri, birleşik ve yan ürün, direkt maliyetleme, stok değerleme yöntemleri, net gerçekleşebilir değer ve raporlanacak bilgiler açıklanmaktadır.
Standarda göre stoklar, maliyet veya net gerçekleşebilir değerden düşük olanı ile değerlendirilir. Bunları aşağıdaki gibi kısaca açıklayabiliriz:
Net gerçekleşebilir değer; stoğun stokun gerçekleşmesi beklenen satış bedelinden, tamamlama maliyetleri (yarı mamullerin tamamlanması veya mamullerin satılabilir hale getirilmesi için gerekli ek maliyetler) ve satış sırasında katlanılacak maliyetlerin (satış giderleri) düşülmesi ile elde edilecek değerdir.
...
Stok maliyeti, satış değerinden uygun bir kar marjının düşülmesi ile bulunur. Kullanılacak yüzde oranının belirlenmesinde, orijinal satış fiyatının altında fiyatlandırılan malzemelere dikkat edilir. Her perakende satış bölümü için, ortalama bir oran kullanılabilir.
Stok maliyeti, stoğun stokun zarar görmesi, kısmen veya tamamen demode olması, satış fiyatlarının düşmesi, tahmini tamamlanma maliyeti veya tahmini satış maliyetlerin artması durumunda da geri kazanılmayabilir. Bu gibi durumlarda stok maliyeti, bu malzemelerin net gerçekleşebilir değerini aşabilir.
Stok değer düşüklüğü genellikle stok gruplarındaki bireysel stok kalemleri itibariyle net gerçekleşebilir değere indirilir. Net gerçekleşebilir değere ilişkin tahminler, tahminin yapıldığı zamanda ilgili malzemelerin satılması halinde beklenen satış tutarları esas alınarak yapılır. Bu tahminler yapılırken dönem sonunda var olan şartları teyit etmesi şartı ile bilanço tarihinden sonraki olaylar ilgili maliyet ve fiyat dalgalanmaları da dikkate alınır. Net gerçekleşebilir değere ilişkin tahminler yapılırken, stoku elde tutma amacı da dikkate alınır. Örneğin, taahhüt edilen kesin satış veya hizmet sözleşmelerini yerine getirmek için elde tutulan stoğun stokun net gerçekleşebilir değerinin belirlenmesinde sözleşme fiyatı esas alınır.
...
Her izleyen muhasebe döneminde net gerçekleşebilir değer yeniden gözden geçirilir. Daha önce stokların net gerçekleşebilir değere indirgenmesine neden olan koşulların geçerliliğini kaybetmesi durumunda ayrılan değer düşüklüğü karşılığı iptal edilir.
Stok satıldığında bu stoğun stokun net defter değeri ilgili hasılatın oluştuğu dönemin bir gideri olarak kaydedilmelidir. Stoku net gerçekleşebilir değerine indirgenen stok değer düşüklüğü karşılık tutarı ve stokla ilgili tüm kayıplar, indirgenmenin ve kayıpların oluştuğu dönemin gideri olarak muhasebeleştirilir.
Bu standarda göre finansal tablolarda stoklarla ilgili olarak aşağıdaki hususların açıklanması gerekmektedir:
...
açıklanması gereken hususlar şunlardır; kullanılan maliyet hesaplama yöntemi dahil olmak üzere stokların değerlemesinde kabul edilen muhasebe politikaları,
...
stokların toplam net defter değeri ve stokların işletmeye uygun şekilde sınıflandırılmış bazda ayrı ayrı tutarları,
...
net gerçekleşebilir değerine göre kayıt edilen stokların tutarı,
...
iptal edilerek dönem içinde gelirle ilişkilendirilen stok değer düşüklüğü karşılığının tutarı,
...
stok değer düşüklüğü karşılığı iptaline neden olan olaylar ve şartlar
...
ve borçlar için teminat olarak gösterilen stokların net defter değeri.