Page History

Muhasebe Bölümünde, "Raporlar/Maliyet Muhasebesi Modülü" menüsünün altında yer alır. Proje, sipariş ve iş emri (PSI) bazında maliyet analizinin, mevcut maliyet oluşturma ve detaylı maliyet analizi sonucunda oluşan değerler üzerinden yeni bir yaklaşım yöntemiyle oluşturulması sağlandı. PSI Bazında Maliyet Analizi sonucu, yarı mamul ve mamul maliyetleri izlenip, sarf detaylarının da incelenmesi sağlanır. 

PSI Bazında Maliyet Analizi, satılan malın maliyeti göz önünde bulundurularak oluşur. Yapılan analiz sonucu Üretim aşamasında ilk madde ve ambalajlar (Sarflar) yaklaşımıyla, Satış aşamasında ise PSI için mamul ürünler (Yan ürün-yarı
mamul-mamul) detaylarıyla ele alınır. 

Maliyet Muhasebesi'nde mamul maliyetleri; hammadde, işçilik, amortisman, enerji, yarı mamul gibi yaklaşık 12 unsurdan meydana gelen detaylar bazında hesaplanır. Mamul maliyetinin içinde ne kadar işçilik olduğu bilgisi detaylı
maliyet analizi ile tespit edilir.

Detaylı Maliyet Oluşturma çalıştırıldığında, program tarafından mamul/yarı mamul maliyet kartlarında oluşan yarı mamul sarflarının detayları ve aynı zamanda ortalama maliyet değerleri, maliyet kalemi bazında takip edilir. Yani, eldeki değeri
100 birim olan bir mamulün ne kadarlık kısmının işçilik, hammadde, enerji ve amortisman olduğu gibi sorulara yanıt olur.

PSI analizi, Detaylı Maliyet Oluşturma sonucunda oluşan bilgileri kullanarak aşağıda yer alan yaklaşım metodu ile; proje, sipariş veya iş emrinin maliyetlerini tespit etmeye çalışır.

Analiz çalışmasında öncelikle PSI için verilen aralıktaki mamul grupları tespit edilip daha sonra bunlar için kullanılan hammaddeler, mamul veya yarı mamullerin birbirlerine olan sarfları tespit edilip, bunların PSI bazında bakiye bilgilerine ulaşılır. Yaklaşım metodu da tespit edilen bu bakiyeler üzerinden çalışır. PSI maliyeti hesaplanırken tespit edilen mamullerin öncelikle hammaddeler bazında stok maliyet oluşturma sonucunda oluşan maliyetleri hesaplanır. Daha sonra da Bakiye tablosundaki miktarlarla, mamulün veya yarı mamulün Detaylı Maliyet Oluşturma sonucu oluşan kendi seviyesindeki Hammadde Giderleri Ortalaması (HAMORT) ile ilgili dönemin yarı mamul ortalama fiyatlarının maliyet cinsinden değeri - ilgili aya ait nakil hammadde giderleri ortalaması (OAYNAKHAMORT) - toplamı çarpılarak bakiyenin + veya – olmasına göre düşülür veya eklenir. Bu yöntem ile proje, sipariş veya iş emrinin yaklaşık maliyetine ulaşılır. Bu yaklaşım metodunda ön koşul olarak, kısıt verilen PSI bazındaki mamullerin satış miktarlarının olması beklenir. Eğer satış miktarı yoksa, yaklaşım metodu PSI bazında hammadde maliyetleri ile detaylı maliyetten gelecek ortalama maliyet değerleri birbirini karşılayacağı için sıfır olarak hesaplanır.

Ambalaj maliyetlerinin hesaplama işleyişi de hammadde maliyet hesabına paralel olarak yürütülür. Diğer maliyet değerlerinin hesaplama sürecinde de mamul grupların satış miktarları kullanılır. Maliyet türlerine ait ortalama maliyet değerleri de Detaylı Maliyet Analizi sonucu oluşan veriler kullanılarak tespit edilir. Sonuç olarak rapor incelendiğinde, maliyet kalemi bazında bakiye ve satış miktarları ele alınarak proje, iş emri veya sipariş bazında oluşan hammadde, işçilik, enerji, amortisman, yardımcı servis gider ve yedek parça gider maliyet değerlerinin ne olduğu gibi sorulara cevap bulunur.

Proje bazında maliyet analizine yönelik örnek bir senaryo üzerinden işleyişten bahsedilecek olunursa, Üretim sürecindeki hammadde, yarı mamul ve mamullerin işlem akışı aşağıdaki gibidir:

M1 ( Mamul1 )
Y1 ( Yarı Mamul1 )
H1 ( Hammadde1 )
H2 ( Hammadde2 )
H3 ( Hammadde3 )

Üretim süresince oluşan sarf durumu aşağıda özetlenmiştir:

Yukarıda belirtilen tabloda yarı mamul üretimi için kullanılan hammaddeler; üretilen
yarı mamulün ana mamullerin üretiminde kullanılması durumu ele alınmıştır. Analiz
süreci çalıştırıldığında sarf, üretim, satış miktarları göz önünde bulundurularak verilen
PSI bazında mamul gruplar incelenip; bakiye durumları tespit edilecektir.
Örnek senaryomuzda ön kontrol sonrasında oluşması beklenen bakiye tablosu
aşağıdaki şekilde oluşacaktır.
STOK
KODU
PROJE
KODU
GİRİŞ
MİK.
SATIŞ
MİK.
ÇIKIŞ
MİK. BAKİYE
HAMORT +
OAYNAKHAMORT
Y1 01 10 0 5 5 2
M1 01 5 1 0 4 3
Sonrasındaki süreçte hammadde maliyetlerinin hesaplama yöntemini incelersek:
 Ham maddelerin stok hareket birim fiyatlarının 1 TL olduğu varsayıldığında Y1
için ham madde maliyeti ( 1 × 20 ) 20 TL dir. Benzer hesaplama ile M1 in
hammadde maliyetide 20 + (1 x 5) 25 TL dir.
 Üretim sonucunda oluşan yarı mamul, yan ve mamul ürünlerin bakiyesi
pozitif olduğunda tespit edilen maliyet değeri üzerinden (son hesaplanan
tarih itibariyle detaylı maliyet analiz verileri kullanılarak) azalma
gerçekleştirilecektir. Diğer bir durum olan bakiyenin eksi olması halinde ise
ekleme işlemi gerçekleşecektir.
 Örneğimizde (HAMORT+OAYNAKHAMORT) toplamının 3 TL olması
beklenmektedir. Bu durumda hammadde maliyeti satılan malın maliyeti bakış
açısı ile:
25 TL – ( 5 × 2 ) – ( 4 × 3 ) = 3 TL şeklinde hesaplanacaktır.