Üretim emri fişleri, Üretim Emri ve Fason Emri fişleri olarak ikiye ayrılır. Fason Emirleri fason üretimlerde, Üretim Emri fişleri normal üretim süreçlerinde kullanılmaktadır. Üretim emri ekleme işlemi sırasında emre bağlı rota tanımı kullanılır, rota satırı sayısı kadar üretim emri satırı yani iş emri oluşturulur. Üretim emri genel bilgileri fişin üst bölümünde yer alan alanlardan kaydedilir. Üretime ait diğer bilgiler fiş üzerinde yer alan aşağıda belirtilen seçenekler ile kaydedilir:
- Genel.
- Üretim Emri Satırları.
- İşlem Bağlantıları.
- Maliyetler (Fason Emirlerinde).
- Planlanan Maliyetler (Üretim Emirlerinde).
- Gerçekleşen Maliyetler (Üretim Emirlerinde).
- Maliyet Bağlantıları (Fason Emirlerinde).
- TFRS Gerçekleşen Maliyetler (Üretim Emirlerinde).
- Kaynak Kullanımı (Üretim Emirlerinde).
- Operasyon K.K.K Değer Girişi (Üretim Emirlerinde).
- Planlanan Genel Giderler (Üretim Emirlerinde).
- Gerçekleşen Genel Giderler (Üretim Emirlerinde).
- TFRS Gerçekleşen Genel Giderler (Üretim Emirlerinde).
Üretim Emri/Fason Emri Temel Bilgileri
Fiş No: Üretim emrinin/fason emrinin programdaki takip numarasıdır. Üretim emirleri fiş numaralarına göre sıralanmıştır. Girilen son üretim emrinden bir sonraki numara alana otomatik olarak gelir. İstenirse değiştirilebilir.
Tarih: Üretim emrinin tarihidir. Bilgi girilmesi zorunlu bir alandır.
Özel Kod: Üretim emirlerini sınıflandırmakta kullanılan ikinci bir kodlama alanıdır. Kullanıcının üretim emirlerini kendi firmasına özel bazı kriterlere göre belirli gruplar altında toplaması için kullanılır. Bu alanı kullanıcı, fiş üzerinde yer almayan ancak girmek istediği bir bilgiyi kaydetmek için de kullanabilir. Özel kod aynı zamanda raporlarda filtre olarak da kullanılmaktadır.
Yetki Kodu: Kayıt bazında yetkilendirme ile veri güvenliğinin sağlanması için kullanılır. Her kullanıcının iş tanımına göre, kullanabileceği kayıtlar değişik olacaktır. Kayıt bazında yetki verilmesi için öncelikle planlama yapmak gerekir. İlk adım olarak, hangi kullanıcıların veya kullanıcı gruplarının hangi üretim emirlerine ulaşabileceği belirlenmelidir. Daha sonra, her yetki grubunun kullanabileceği üretim emirlerine farklı yetki kodları verilmelidir.
Fabrika: İşlemin ait olduğu fabrikayı belirtmek için kullanılır. Tanımlı fabrikalar listelenir ve seçim yapılır.
Durumu: Üretim durumunun izlendiği alandır. Kullanıcı bu alana müdahale edemez. Üretim emri durum değişikliği için üretim emirleri ya da iş emirleri listesinde F9/sağ fare tuşu menüsünde yer alan durum bilgisi seçeneği kullanılır. Burada yapılan seçim üretim emri fişlerinde Durumu alanına aktarılır. Durum alanı; Başlamadı, Devam ediyor, Durduruldu, Tamamlandı ve Kapandı seçeneklerini içerir.
İş emri durumların birbirleri arasındaki geçişleri ise şöyle olmak zorundadır:
- Serbest bırakılmamış bir üretim emrinin statüsü Başlamadı olabilir.
- Başlamadı statüsündeki bir emrin bir sonraki statüsü sadece Devam Ediyor ve Kapandı statülerinden biri olabilir. Üretim emri Başlamadı statüsünde iken, üretim emri serbest bırakılabilir ya da serbest bırakma kaldırabilir.
- Devam Ediyor statüsündeki bir emrin bir sonraki statüsü sadece Durduruldu , Tamamlandı ve Başlamadı statülerinden biri olabilir.
- Durduruldu statüsündeki bir emrin bir sonraki statüsü sadece Devam Ediyor ve Kapandı statülerinden biri olabilir. Üretim emri Durduruldu statüsünde iken, serbest bırakma geri alınabilir ya da serbest bırakması geri alınmış bir üretim emri yeniden serbest bırakılabilir.
- Tamamlandı statüsündeki bir emrin bir sonraki statüsü sadece Kapandı veya Devam Ediyor statüleri olabilir.
- Kapandı statüsündeki bir emrin bir sonraki statüsü Tamamlandı statüsü olabilir.
Bir üretim emrinin silinebilmesi için, ya başlamamış ya da durdurulmuş olması gerekmektedir. Ancak silme işlemi gerçekleşmeden önce, emrin iptal edilmesi gerekmektedir. İptal işlemi, üretim emri listesi üzerinden açılan F9/sağ fare düğmesi menüsü üzerindeki İptal seçeneği ile yapılır. İptal işleminin geri alınması ise yine F9/sağ fare düğmesi menüsü ile açılan Geri al (İptal) seçeneği ile yapılabilir. Emir iptal edildiğinde, emre bağlı kayıtlarda hiç bir değişiklik olmaz, kayıtlar iptal edilen emrin silinmesi ile birlikte silinir.
Üretim Emri Genel Bilgileri
Mamul Bilgileri
Mamul bölümündeki alanlardan üretim emri ile üretilecek mamul bilgileri kaydedilir:
Mamul Kodu: Bu üretim emri ile üretilecek malzemenin kodudur. Fason emirleri için, mamul alanından Fason Reçetesi oluşturulmuş mamul kodları arasından seçim yapılır.
Açıklaması: Bu üretim emri ile üretilecek malzemenin açıklamasıdır.
Birim: Seçilen mamulün birim bilgisidir. Üretimin hangi birim üzerinden gerçekleştirileceği bu alanda belirlenir.
Miktarlar
Ana ürün için Planlanan ve Gerçekleşen üretim miktarlarını gösterir. Planlanan Miktar, ürün reçetesi oluşturulurken belirlenir. Üretilecek olan ana ürün miktarıdır. Oluşturulan tüm üretim fişleri için planlanan düzeyinde temel alınacak olan miktarlardır. Ürün reçetesi kaydedildiğinde planlanan miktar çerçevesinde, Planlanan durumundaki malzeme fişleri oluşur. Üretim emri Devam Ediyor yada Tamamlandı konumundayken üretim emirleri listesinde ilgili üretim emri sağ fare menüsünde yer alan gerçekleşen miktar girişi seçeneği kullanıldığında, Planlanan durumundaki malzeme fişleri Gerçekleşen konumuna gelir ve üretim emri içerisinde Gerçekleşen Miktar alanına toplam üretilen mamul miktar bilgisi aktarılır. Kullanıcı bu alana müdahale edemez.
Reçete Bilgileri
Üretimin hangi reçeteye göre gerçekleştirileceği, reçete bilgileri bölümünde yer alan alanlardan kaydedilir. Bu bilgiler şunlardır:
Reçete Kodu/Açıklaması: Üretimde kullanılacak olan reçete kodu ve açıklamasıdır. Program, mamul ve planlanan miktar girilmeden reçete seçimine izin vermez. Planlanan miktar girildiğinde ana ürün ait reçete bu alana öndeğer olarak gelir, ürüne ait birden fazla reçete varsa ürün reçeteleri listelenir ve ilgili reçete seçilir.
Revizyon Kodu/Açıklaması: Seçilen ürün reçetesine ait revizyon bilgisidir. Öndeğer olarak güncel revizyon gelir; reçeteye ait farklı bir revizyon kullanılacaksa, revizyonlar listelenir ve seçim yapılır.
Rota Kodu/Açıklaması: Ürün reçetesine ait rota kodu ve açıklamasıdır. Seçilen ürün reçetesindeki rota bilgisi bu alana otomatik gelir.
Ürün Hattı Kodu Açıklaması: Ürün reçetesine ait ürün hattı kodudur. Seçilen ürün reçetesindeki ürün hattı bilgisi bu alana otomatik gelir.
Tarihler
Ana ürün olarak seçilen mamul için üretime ne zaman başlanacağı, üretimin ne zaman biteceği ve teslim edileceği tarihler bu alanlardan belirlenir. Ürün rota kaydında bulunan işlem süresi ve üretim emrinde verilen planlanan miktar doğrultusunda üretimin toplam süresi program tarafından dakika bazında hesaplanır (üretim emrini kaydedildikten sonra hesaplanır). Ayrıca ürün için geçerli teslim tarihi yine bu alandan kaydedilir.
Başlangıç/Bitiş Tarihleri ve Saatleri/Üretim süresi; Hedeflenen, Planlanan ve Gerçekleşen olmak üzere detaylı olarak izlenir.
Hedeflenen tarih ve saatler: Kullanıcı tarafından girilen ve program tarafından otomatik olarak oluşturulacak planlanan tarihlerin bulunmasında baz alınan tarihlerdir. Üretim emri ilk oluşturulduğunda hedeflenen başlangıç tarihi alanına öndeğer olarak üretim emri tarihi gelir, istenirse kullanıcı tarafından değiştirilebilir.
Planlanan tarih ve saatler: Program tarafından oluşturulur; bu alana kullanıcı tarafından bilgi girilemez. Hedeflenen tarih alanında verilen başlangıç tarihi planlanan tarih alanına aktarılır, başlangıç/bitiş tarih ve saatleri, fabrika bölümü çalışma günleri, ürüne ait ürün reçetesindeki rotada belirtilen işlem süresi ve kaynak vardiyasına göre hesaplanır. Hedeflenen tarih alanına saat bilgisi girilmediyse, program, başlangıç saati olarak rotadaki ilk operasyona ait iş istasyonunun vardiya başlangıç saatini buraya aktarır ve işlem süresine göre hesaplanan süre neticesinde bitiş saati bulunur. Eğer kullanıcı hedeflenen tarih alanına saat bilgisi girdiyse, program başlangıç saati olarak hedeflenen saati baz alır ve bitiş saatini ona göre hesaplar. Böylelikle üretimin toplam süresi dakika bazında hesaplanmış olur.
Gerçekleşen tarih ve saatler: Üretim emri Devam Ediyor konumuna getirildiğinde, planlanan başlangıç tarihi ve saati, gerçekleşen başlangıç tarihi ve başlangıç saati alanına otomatik gelir. Üretim emri Tamamlandı konumuna geldiğinde ise, planlanan tüm tarih ve süreler bu alana otomatik olarak aktarılır.
Planlama Metodu
Üretim emrinin verilen başlangıç tarih ve saatine göre ne zaman biteceği yada belirli tarihte bitmesi planlanan üretim emrinin başlaması gereken zamanının planlanması için kullanılır. İleriye doğru planlama ve geriye doğru planlama olmak üzere iki şekilde uygulanabilir.
İleriye Doğru Planlama: Bu yöntemde üretim emrinin hedeflenen başlangıç tarihi ve saati kullanıcı tarafından verilir ve iş istasyonu çalışma süreleri, operasyon süreleri ve fabrika bölümü çalışma günleri dikkate alınarak program tarafından planlanan tarihler hesaplanır. Stoka üretim yapan firmalar bu yöntemi kullanabilir.
Geriye Doğru Planlama: Daha çok sipariş üzerine üretim yapan firmaların kullandığı planlama yöntemidir. Planlanan tarihlerin hesaplanabilmesi için üretim emri içerisinde hedeflenen bitiş tarihi ve saati girilmelidir. Yapılan üretim süresi hesaplaması sonrası, teslim tarihine göre, üretimin başlaması gereken zaman bulunur.
Kaynak Kullanımları
Daha önce sistemde kayıtlı üretim emirleri varsa, üretim emirlerinin serbest bırakılması işlemi esnasında üretim emrine bağlı iş emirleri için iş istasyonlarının doluluğunu kontrol ederek uygun boş zamanlara planlı kaynak yüklerinin oluşturulmasını sağlar. Yeni girilecek üretim emirlerinin planlanan tarihleri bu üretim emirlerinin bağlı bulundukları iş istasyonundaki iş bitiş tarihlerini dikkate alarak ya da ilgili iş istasyonları tamamen boş olarak varsayılıp iş istasyonlarının kaynak kullanımları dikkate alınmayarak hesaplanabilir. Eğer kaynak kullanımları dikkate alınmak isteniyorsa Dikkate alınacak istenmiyorsa Dikkate Alınmayacak olarak işaretlenmelidir.
İş İstasyonu Önerisi
Üretim emri için uygun iş istasyonun ne şekilde belirleneceği bu bölümde yapılacak seçimle belirlenir. İş istasyonu önerisi alanı; Öncelik ve En erken bitirecek istasyon seçeneklerini içerir.
İş istasyonu önerisi olarak Öncelik seçilirse iş istasyonlarına kaynak kullanımı ataması yapılırken mevcut durumda kullanılması gereken operasyonun ilk iş istasyonu esas alınır. Üretim emrinde kaynak kullanımının dikkate alınmadığı durumda iş istasyonun dolulukları dikkate alınmadan iş emrinin sürelerine göre kaynak ataması yapılır. Kaynak kullanımlarının dikkate alındığı durumda ise iş istasyonun ilgili üretim emrinde çalışması gereken yer dolu olduğu durumda en uygun zaman dilimi belirlenerek kaynak ataması gerçekleştirilir. Fakat aynı işi yapan iş istasyonlarını bu atamalarda dikkate alınmaz. Ancak bu durumda da kaynaklar efektif kullanılmış olur. Bir kaynak tam kapasite ile çalışırken diğer kaynaklar boş durur.
Operasyon kartında dağıtım tipi parametreleri kullanılarak diğer iş istasyonlarının sayısına veya işlem sürelerine göre bir dağıtım yapılabilir. Bu yapılan dağıtım bir üretim emri içindir yani bir üretim emri operasyon kartındaki iş istasyonlarına dağıtılabilir.
İş istasyonu önerisi olarak En Erken Bitirecek İstasyon seçilirse bir üretim emrini bölmek yerine farklı üretim emirleri, azami kuyrukta bekleme sürelerini dikkate alınarak farklı iş istasyonlarına dağılır, bir nevi bir hat dengelemesi yapılır. Böylece kapasite kullanım oranları artar, maliyetler ve darboğazlar asgariye indirilir. Azami kuyrukta bekleme süresi kabul edilebilir bekleme süresi anlamını taşımaktadır. Azami kuyrukta bekleme süresi operasyon tanımında belirtilir.
Proje Kodu: Üretimi yapılacak malzemenin ilişkili olduğu proje kodudur. Kayıtlı proje kartları listelenir ve ilgili tanım seçilir. Mamul alanında seçili malzeme kartında proje belirtilmişse ilgili proje kodu bu alana otomatik olarak aktarılır; istenirse değiştirilir.
Rezervasyon: Üretim emri verilen mamul için kullanılacak diğer malzemelerin (hammadde, mamul) rezerve edilebilmesi için kullanılan alandır. Bu alan işaretlendiğinde, ilgili reçetede kullanılan Ana Ürün haricindeki diğer malzemeler rezerve edilir. Üretim emrinde planlanan fişler oluşurken, planlanan fişlerdeki malzeme miktarı kadar rezervasyon yapılması sağlanır. Üretim emrinde rezerve edilen malzemeler, malzemelerin ambar toplamları ve genel durum penceresinde Rezervasyon başlığı altındaki alanlardan izlenebilir. Rezerve edilen malzeme miktarları, Üretim Emirleri listesi F9/sağ fare düğmesi menüsünde yer alan Planlanan Rezervasyon Miktar Girişi penceresinden değiştirilebilir.
Seri/Lot Rezervasyon: Üretim emri içerisinde Rezervasyon alanı işaretlendiğinde kullanılabilir bir alandır. Seri/Lot Rezervasyon alanı işaretlendiğinde Üretim Emirleri F9 menüsünde Planlanan Seri Lot Rezervasyon seçeneği aktif olur. Planlanan Seri Lot Rezervasyon girişi penceresinde, ilgili üretim emri için oluşmuş sarf/fire fişi üzerinden seçilen seri/lot miktarları, sadece ilgili üretim için rezerve edilir, başka bir üretim emri tarafından kullanılamaz. Üretim emrinde rezerve edilen ürünlerin hepsi sarf edilmezse, Kapandı statüsündeki üretim emri F9 menüsünde yer alan Planlanan Seri Lot Rezervasyon Girişi alanı yeniden açılır ve kullanım sonrası geri kalan seri/lotların rezervasyonları kaldırılabilir.
Üretim emri için rezerve edilen malların rezervasyon miktarları, gerçekleşen fişler oluşturulduktan sonra, rezervasyon miktarı kadar azaltılır ve ambar toplamlarındaki Rezervasyon Miktarı ve Gerçek Stok miktarları güncellenir.
Ambar Fişi Oluşturulsun: Ambar fişi oluşturulsun kutucuğu sadece Fason Emri fişlerinde yer alır. Öndeğeri Cari Hesap Kartından gelir. İşaretli olduğunda, fason emrinin kaydıyla birlikte Ambar Fişi otomatik olarak oluşur. İşaretlenmediğinde Ambar Fişi oluşturulmaz.