Enflasyon, paranın satın alma gücünün zamanla azalmasına neden olan ekonomik bir olgudur. Bu durum, işletmelerin mali durumunu etkileyebilir, bu nedenle enflasyon muhasebesi, finansal raporlamada bu değişiklikleri düzeltmek amacıyla kullanılır.
Enflasyon muhasebesi GO – Tiger ürün gruplarında 2004 yılında uygulanmaya başladığı andan itibaren versiyonlarımızda mevcut olup , 30.12.2023 tarihinde yayınlanan tebliğ çerçevesinde 2.90 ve üstü versiyonlarda uygulanmalıdır.
VUK kapsamında uygulanan enflasyon muhasebesinde ÜFE ( yurtiçi üretici fiyat endeksi ) ay sonu endeks alınarak uygulanırken, TMS-TFRS uygulamasında TÜFE ve aylık ortalama endeks dikkate alınarak uygulama yapılır.
Dönem kapama kaydımız varsa bu tarih öncesine endeks atama işlemi yapılamaz. Maliyetlendirme ile birlikte endeks giriş ve çıkış işlemleri üzerinden atanmaktadır.
Malzemeler için yapılan endeks atama sonrasında düzeltilmiş değerler özet maliyet analizi, ayrıntılı maliyet analizi ve envanter raporlarında listelenmektedir. İlgili raporların standart alanlarında yer alan düzeltilmiş değerler tasarıma eklendiğinde malzeme için öncesi ve sonrası şeklinde maliyet , envanter tutarı gibi kalemleri raporlamak mümkün olacaktır.
Aynı döneme ait yeniden fark mahsupları oluşturulamaz. Öncelikle amortisman tablosunda hesaplanan tutarlar geri alınmalıdır. https://docs.logo.com.tr/display/T3ENTKD/Amortisman+Tablosu sayfasından işlem adımlarını izleyebilirsiniz.
Sabit kıymet kayıtları programa geçmiş dönem bilgileri tanımlanarak girilebilir. Programa tanımlama sonrasında ki dönemler için hesaplamalar ve bu değerler üzerinden enflasyon muhasebesini uygulayabilirsiniz.
Sabit kıymet kayıtları için Enflasyon Amortisman tablosunun kullanılmasına gerek yoktur.
Enflasyon muhasebesi program üzerinden yapılacak ise , sisteme girişlerin yapılması gerekir. Sabit kıymet kayıtları için yeniden değerleme yok ise satınalma tarihindeki endeks değeri, yeniden değerleme var ise değerleme tarihindeki endeks değeri hesaplanır.
Yeniden değerleme isteğe bağlı yapılmaktadır. Enflasyon muhasebesi zorunlu bir uygulamadır. Enflasyon muhasebesinin var olduğu dönemlerde yeniden değerleme yapılmaz.
Parasal olmayan (borç) tipindeki bir hesabın giriş hareketi borç hareketleri iken çıkış hareketi bu hesabın alacak çalıştığı hareketlerdir. Aynı durum parasal olmayan (alacak) tipindeki hesaplar içinde geçerlidir. Giriş hareketi alacak hareketleri iken çıkış hareketi borç çalışan hareketleridir.
Giriş – çıkış ilişkilendirme çalıştırıldığında alınan mesajlarda ilgili hesaba ait giriş hareketi olmadığında yada giriş-çıkış ilişkisi kurulacak bir işlem olmadığında verilen mesajlardır.
Stoklar açısından oluşan düzeltme değerleri envanter raporunda düzeltilmiş değerler olarak listelenebilirken , muhasebe tarafından eklenmiş olan fark mahsupları enflasyon düzeltme defterinden detaylı raporlanabilir.
Fark mahsuplarının mizan ve muavin defterde raporlanması ve burada ayrımının yapılabilmesi için geliştirme önümüzdeki versiyonlarda tamamlanmış olacaktır.
2023 için bilanço tablosunu düzeltilmiş değerler filtresiyle alabiliriz. Sermaye gibi kalemlerin 2023 açılış fişinde geçmiş dönem tarih bilgisi ve endeks kısmından verileri girilebilir. E-defter verilmiş aylarda fiş bütünlüğü bozulmadan açılış fişine bu değerler girilebilmektedir. Bunun dışında enflasyon fişi ile düzeltilmiş rakamlar direk girilerek kaydedilebilir. Sabit kıymetler ise sk modülünden yayınlanan tebliğde belirtilen kurallar çerçevesinde düzeltilerek fark mahsupları oluşturularak bilançoya yansıtılmaktadır.
Her hesap için bir fark hesabı tanımı yapıldığından muhasebe hesap planı içerisinde fark hesabı seçilmek durumundadır.
Açılış fişinde 2023 yılı için e-defter verilmiş olması nedeniyle tek satır girilmekte .Yada sermaye hesabı için enflasyon fişi girilerek endeks ataması yapılmadan düzeltmiş değerler bilanço tablosuna yansıtılabilir. 2024 açılışında sermaye hesabı geçmiş dönem bilgileri ve endeks değerleri ile istenirse parçalı halde kaydedilebilir.
Enflasyon fark mahsuplaştırması filtrelerinden sabit kıymet veya sabit kıymet kayıt kodu filtreleri ile özelleştirilebilir. Önümüzdeki versiyonlarda sabit kıymet özel kodu seçeneği ile filtrelenmesi de sağlanacaktır.
Enflasyon düzeltmesi öncesinde amortisman tabloları muhasebeleştirme yapılmamış olabiliyor. Bu nedenle hesap kodları muhasebe kodları penceresinden okunmaktadır.
Muhasebe bağlantı kodları üzerinden tanımlama yapılmış ise parametrik olarak amortisman tablosu muhasebe kodlarına yazılmaktadır. Kartlara tanım yapılmış ise öndeğerleme işlemi ile muhasebe kodları atanmaktadır.
https://docs.logo.com.tr/pages/viewpage.action?pageId=22281552 sayfasından işlem adımlarını izleyebilirsiniz.
Malzeme yönetimi parametrelerinde fiyat endeksi atama türünü belirledikten sonra maliyetlendirme servisi yada cost çalıştırıldığında filtrelerde yer alan fiyat endeksi atansın : evet seçilmesi durumunda seçilen düzeltme tarihine göre hareketlere endeks atama işlemi gerçekleştirilmektedir.
Yine sabit kıymet modülünde yer alan duran varlık fark mahsuplaştırma işlemi ile de sabit kıymetlerimizin düzeltilmesi sonrasında oluşan değerlerin muhasebeleşmesi sağlanmaktadır.
İşlem detaylarına docs.logo.com.tr adresinden ulaşılabilirsiniz.
Yeniden değerlemelerinizi ürün dışında yaparak programa geçiş yaptığınızda, geçmiş dönem bilgileri girilerek , sisteme bu kayıtlar için yeniden değerleme yapıldığı tarihi tanımlamanız gerekir.
https://docs.logo.com.tr/pages/viewpage.action?pageId=22281552 sayfasından işlem adımlarını kontrol edebilirisiniz. Enflasyon fark mahsuplaştırması işlemi ile yeniden değerleme tarihi alınarak endeks katsayısı hesaplanmaktadır.
Sabit kıymet enflasyon düzeltmesi öncesi firma kopyala işlemi yapıldığında seçime göre tüm sabit kıymetler yeni firmaya kopyalanmaktadır.2023 dönemine ait firmada düzeltme işlemlerini yaparak, tablo yediğini alıp, 2024 yılı firmasına aktarılabilir.2024 döneminde 2023 Aralık ayı düzeltmesi yapılabilir. Enflasyon fark muhasebe kaydı 2024 yılı olacaktır.
Envanter raporunun standart alanlarında ortalama endeks, düzeltilmiş envanter tutarı gibi düzeltme işlemini ifade eden alanlar mevcuttur. Rapor tasarımına bu alanlar eklendiğinde standart rakamlar ile düzeltilmiş değerleri bir arada raporlamak da mümkün olacaktır.
30.12.2023 tarihinde yayınlanan tebliğde “ 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) ve (8) numaralı bentleriyle Hazine ve Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden;
olmak üzere iki tür toplulaştırılmış yöntem belirlenmiştir. “
Bu yöntemler doğrultusunda stoklar için düzeltme işlemleri yapılmalıdır.
Enflasyon ile ilgili düzeltme - taşıma işlemlerine ait raporlamalar geçici vergi dönemlerinde beyan edileceğinden üç aylık maliyetlendirme ve endeks atama işlemlerinde dönem kapama işlemleri birlikte yapılabilir. Aylık yapılması durumunda ise dönem kapama tablosunda mutlaka ortalama endeks verisinin bulunmasını sağlayacak katsayının oluşmuş olması gerekmektedir.
Maliyet ile birlikte endeks atanması şu aşama da çıkış işlemleri açısından maliyet yöntemlerinin de göz önünde bulundurulması ile mümkündür.
2023 kurumlar vergisi beyannamesi düzeltilmemiş rakamlar ile verilebilir.Ancak geçici için düzeltilmiş değerler ile devam etmek gerektiğinden açılış rakamlarının düzeltilmiş haliyle 2024 e giriş yapmak faydalı olacaktır.
Enflasyon fark hesabı olarak hesabın kendisi seçilemez. Farklı bir muhasebe hesabı seçilmelidir.
Enflasyon muhasebesinde kullanılacak endeks seçili ve değerler girilmiş olmalıdır. Amortisman tablosunda düzeltme yapılacak satırda muhasebe kodlarının dolu olması gerekir. Birikmiş amortisman ve satınalma muhasebe kodlarında enflasyon fark hesaplarının tanımlı olması gerekmektedir.
Sabit kıymet modülü altından Enflasyon Düzeltme Fark Mahsuplaştırması işlemi ile endeks katsayısı hesaplanarak, hesaplanan katsayı üzerinden sabit kıymet değeri ve amortisman tutarında enflasyon düzeltmesi yapılmaktadır.
30.12.2023 tarihinde yayınlanan tebliğde “Enflasyon düzeltmesi yapmak durumunda olmayanlarca verilen veya alınan Avanslar
MADDE 22- (1) Avanslar esas itibarıyla parasal bir mahiyet taşımakla birlikte, ilgili olduğu kıymete bağlı olarak parasal olmayan kıymet de olabilmekte, parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda da düzeltmeye tabi tutulmaları gerekmektedir.
Benzer şekilde enflasyon düzeltmesi yapmak durumunda olmayanlarca (genel ve özel bütçeli kuruluşlar gibi) verilen veya alınan avanslar da parasal olmayan kıymet mahiyeti taşımaları durumunda, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.
Yine “ Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesabında yer alan değerler
MADDE 54- (1) Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.
Ancak, avanslar, depozitolar, hakedişler ve sabit kıymet yenileme fonu gibi işleyişi gereği ilgili olduğu hesaplara aktarılarak kapatılması mümkün olan hesapların kapatılması durumunda, bunlara ait enflasyon fark hesapları işletmeden çekilmiş sayılmaz.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) ve (7) numaralı bentleri uyarınca, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz “ ifadesi ile açıklanmıştır.
Ayrıca “ Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş
sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal kârları için; tahsil tarihi.
Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için; ödeme tarihi. “ baz alınacaktır.
Enflasyon fişi 2.93.00 sürümüyle birlikte yevmiye numaralandırma işlemine dahil edilecektir. 2023 yılındaki açılış fişine endeks atama işleminde Ocak 2023 endeksini kullanmak anlamlı olacaktır.Ayrıca farklı kalemlerin değerlendirmesiyle oluşan 500- sermaye hesabı gibi değerler için de hesaplanarak bulunan değerlerin toplamı yazılmalıdır.
Muhasebe mevzuat açısından yıl kapanışı yaptığından 2023 için yapılması yeterli olacaktır.
Programda tüm modüllerde enflasyon düzeltme işlemi sonucu , genel muhasebeye mahsup fişi oluşmaktadır. Enflasyon muhasebesi fişi elle düzeltme yapacağınız kayıtlar için kullanılmaktadır.Bilanço da düzeltilmiş değerler basımı filtre seçeneğine göre düzeltilmiş değerler bölümünde gösterilir. Tarihsel değerlere oluşan fark mahsubu yansımaz.
Fark mahsuplarının mizan ve muavin defter de raporlanması ve burada ayrımının yapılabilmesi için geliştirme önümüzdeki versiyonlarda tamamlanmış olacaktır.